Akran Zorbalığı Nedir?

Dünya üzerinde giderek yaygınlaşan bir problem olan akran zorbalığı nedir sorusunun cevabı: bir kişinin veya bir grubun, bir kişiye veya kendinden küçük bir gruba sürekli olarak fiziksel, psikoljik ve sözel şiddet uygulaması olarak tanımlanabilir. Akran zorbalığı benzer yaş gruplarındaki çocukların arasında ortaya çıkan bir problem olduğundan daha çok okullarda görülür. Daha çok 7 ile 15 yaş arası çocuklarda görülen akran zorbalığını erken tespit etmek çocuğun gelişimi ve içinde bulunduğun eğitim hayatı için son derece önemlidir. Araştırmacılar anaokulundan itibaren akran zorbalığının görülmeye başlandığını ve önüne geçilmediği taktirde öğrenci de tramvatik sonuçlar doğurabileceğini söylüyor. Bu makale ile akran zorbalığının nedenlerine, çocuğunuzun akran zorbalığına belirtilerine ve zorbalıkla nasıl baş edilebileceğinize dair fikir sahibi olabileceksiniz.

Akran Zorbalığının Nedenleri

• Aile içerisinde zorbalık veya şiddet bir sorun çözme yönetimi olarak kullanıyorsa, çocuk evde sık sık şiddete başvuruyorsa veya evde buna tanıklık ediyorsa bunun yetişkinler tarafından yapıldığına göre kabul edilebilir bir olgu olduğunu düşünebilir. Bazen de evde şiddete veya zorbalığa uğrayan çocuk okula gittiği zaman kendisinden küçük çocuklarla bunun acısını çıkarma yoluna gidebiliyor.
• Burada önemli faktörlerden biride medyadır. Dizilerdeki ve çizgi filmlerdeki ana karakterler genellikle şiddete başvurmaktadır. Akran zorbalığının en sık görüldüğü 7 - 15 yaş arası çocuklarda da özdeşleşme ihtiyacı vardır. Bu sebeple izlediği çizgi film veya dizilerdeki ana karakterlerle kendisini özdeşleştirmektedir. Çocuk o karakter gibi giyinmeye başlıyor, saçını ona benzetmeye çalışıyor ve onun gibi davranmaya başlıyor. Kuşkusuz bu çokta büyük bir sorun değil. Ancak çocuk o ana karakterin sorun çözme yöntemini de benimsiyor ve eğer ana karakter sorun çözme yöntemi olarak şiddete başvuruyorsa çocukta onunla aynı yolda gidiyor.
• Akran zorbalığının bir başka nedeni ise farklı olanı kabul edememek. Çocuklar kendilerine benzeyen çocuklarla daha kolay iletişime geçip onları kendilerine daha yakın görüyorlar. Örnek verecek olursak; çocuklar kendisiyle aynı futbol takımını tutmayan, kültürü kendi kültürüne benzemeyen veya kendisiyle aynı sokakta oturmayan çocuğu dışlayabiliyor.
• Çocuklar kimi zamanda kıskançlık sebebiyle akran zorbalığına başvurabiliyor. Başka bir çocuğun popülerliğini veya başarısını kendi elde edemediği için şiddete eğilim gösterebiliyor.
• Bunların dışında gücünü kanıtlamak isteyen çocuklarda bir başka çocuğa şiddet uygulayabiliyor.

Okullarda Akran Zorbalığı

Daha çok okullarda karşımıza çıkan akran zorbalığı, aşağıda yer alan maddeler gerçekleştiğinde ortaya çıkmış olur.

• Sözlü taciz (yüz yüze, telefonla, yazılı veya internet üzerinden)
• Vurma, itme veya saç çekme
• Alay edici lakapların takılması
• Dedikodu yapılması
• Korkutucu ve yıldırıcı davranışlar
• Oyun zamanında veya sosyal etkinliklerden ve gruplardan hariç tutulması

Çocuğumun zorbalığa maruz kalıp kalmadığını nasıl anlarım?

Çocuklar akranları tarafından uğradığı zorbalığı ebeveynlerine anlatmayabilir. Bunun birçok sebebi olabilir. Öncelikle çocuk çekiniyor olabilir veya bu zorbalığın suçlusunun kendisi olduğunu düşünüyor olabilir. Bir başka sebebi de, zorbalığı yapan çocuk tarafından yeniden zarar göreceği endişesini taşıyor olabilir. Bu sebeple çocukların bize uğradığı zorbalığı anlatmadan önce verebileceği birtakım uyarı işaretlerine de dikkat etmek gerekir. Bu işaretlerden bazıları;

• Okula gitmekte gönülsüzlük
• Arkadaşlarıyla bir araya gelmeyi istememe
• Sinirlilik
• Kaygı
• Ailenizdeki siz veya başkalarına karşı saldırganlık
• Yatak ıslatma
• Gece uyanmak
• Kırılmış veya hasar gören eşyalar

Akran Zorbalığına Karşı Alınabilecek Önlemler

Çocuğunuza zorbalık yapıldığından şüpheniz varsa, bu durumu görmezden gelmemeniz gerekir. Çocuğunuzla konuşmak için sessiz ve uygun bir zaman bulup zorbalığın kabul edilemez olduğunu ve kimsenin buna katlanmak zorunda olmadığını açıklayabilirsiniz. Çocuğunuza, akran zorbalığının önüne geçmek için elinizden geleni yapacağınızın sözünü vermelisiniz. Daha sonra çocuğunuzun sınıf öğretmenini mümkün olan en kısa sürede görmek için randevu almalısınız. Toplantı için yararlı olabilecek ipuçlarından bazıları şunlardır;

• Öğretmenle görüşmeye gitmeden önce toplantıdan neyi söylemek istediğinize ve neyi başarmak istediğinize karar vermelisiniz.
• Kızgın ve duygusal olsanız bile sakin olmalısınız.
• Öğretmeni suçlamamalısınız çünkü akran zorbalığından habersiz olabilir.
• Çocuğunuzun ne tür zorbalıklara uğradığına ilişkin belirli örnekler vermelisiniz.
• Okulun zorbalık karşıtı politikasının ne olduğunu sormalısınız.
• Öğretmenin sorunu çözmek için hangi eylemleri gerçekleştirmesi gerektiğini tartışmalısınız.
• İlerlemeyi görmek için iki hafta içinde tekrar toplantı planlamalısınız.

Akran Zorbalığı davranışı sergileyen çocuklar için ise;

• Öfke ve dürtü kontrolüyle ilgili çalışmalar yapılabilir.
• Empati yeteneklerini geliştirmek adına çalışmalar düzenlenebilir.
• Problem çözme becerileri geliştirilebilir.

Bu makale ilginizi çekebilir; İlkokulda Psikolojik Hizmetler Nasıl Verilir?