Üstün Zekalı ve Üstün Yetenekli Çocuk Ailesi Olmak

Anne-babalar çocuklarının sağlıklı gelişiminde büyük role sahiptir. Bu rol üstün yetenekli ve üstün zekalı çocuğu olan anne-babalar için de geçerlidir. Üstün yetenekli ve üstün zekalı çocuklar, yaşıtlarının ilerisinde bir gelişim göstermeleri sebebiyle pek çok şeyi kolayca anlarlar. Bu durumun anne-babaların işlerini kolaylaştırdığı düşünülebilir. Ama gerçekte durum hiçte böyle değildir. Üstün özellikleri olan çocuklar anne-babalarına diğer çocuklar kadar hatta zaman zaman daha fazla ihtiyaç duymaktadır.

Anne-babalar üstün yetenekli ve üstün zekalı çocuklara nasıl davranmalıdır?

• Bu çocukların yaşam içindeki pek çok şey ile ilgili bilgi sahibi olmak ister ve yaşıtlarından daha fazla merak duyarlar. Bu nedenle size sık sık farklı sorularla gelebilirler. Çocuğunuzun sağlıklı gelişimi için yapacağınız en önemli şey bütün sorularını dinlemek ve cevaplamaya çalışmaktır. Üstün yetenek ve üstün zekaya sahip çocukların farklı bir bakış açısına sahip olmaları, bazen sizin de aklınıza gelmeyen sorular sormalarına neden olabilir. Cevabını bilmediğiniz sorularla çocuklarınız size geldiğinde tepkisiz kalmak yerine mutlaka birlikte bir çözüm yolu aramayı seçmelisiniz. Her konuda bilginiz olamayacağınız çocuğunuzla paylaşmaktan çekinmeyin. Önemli olan her şeyi bilmek değil, bilmediğimiz şeyleri öğrenmek için doğru çözüm yolları bulmaktır.
• Anne-babaların önemli görevlerinden biri iyi bir dinleyici olabilmektedir. Üstün yetenek ve üstün zekalı çocuklar gün içinde farklı pek çok bilgi toplarlar. Bu bilgileri düşünüp, analiz yaparak değerlendirmeye ve kendilerine ait farklı düşünceler oluşturmaya çalışırlar. Bu süreçte akıllarından geçen her şeyi sizlerle paylaşma ihtiyacı duyarla. Çocuğunuzun konuştukça daha çok bilgi ihtiyacı duyacak ve öğrendiği bilgiler arasında farklı bağlantılar kuracaktır. Bu yüzden “gün içinde öğrendiklerimizi paylaşma zamanı” gibi zaman dilimleri yaratarak paylaşımlarınızı arttırabilirsiniz.
• Çocuğunuz farklı alanlarda üstün yetenek ve üstün zeka profili sergileyebilir. Ancak bunun tüm gelişim alanlarında olmasını beklememek gerekir. Kişilik özelliklerine ve yeteneklerine göre yapamadıkları şeyler mutlaka olacaktır. Çocuğunuzdan her konuda yüksek performans göstermesini beklemek kaygısının artmasına sebep olabilir. Ancak küçük yaştan itibaren çocuğunuzun tüm gelişim alanlarını destekleyecek farklı etkinlik ve faaliyetler planlamak faydalı olacaktır.
• Bazı anne-babalar erken yaşta çocuklarının ilgilendiği alanları keşfederek sadece bu alanları geliştirebilecekleri faaliyetler planlayarak destek olurlar. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Gelişim bir bütünü kapsar. Örneğin, çocuğunuzun okumaya karşı yüksek bir ilgisi olup, bedensel çalışmalara karşı ilgisi zayıf olabilir. Böyle bir durumda hep akademik alanı destekleyecek çalışmalarda bulunmak onun gelişimini olumsuz etkileyecektir. Oysa fiziksel, sanatsal aktivitelerde de yer almasını sağlamak farklı şeyler öğrenmesi ve farklı yeteneklerini keşfetmesi açısından yararlı olacaktır.
• Üstün zeka ve üstün yetenekli çocuklarda anne-babalar genellikle bilişsel gelişime odaklanarak, sosyal-duygusal gelişim alanları göz ardı etmektedir. Çocuğunuzun farklı eğilimleri olsa da yaşıtları ile zaman geçirmeye, oyun kurmaya ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır. Çocuklara sosyalleşeceği fırsatlar sunulmadığında, bu onların yalnızlaşmalarına sebep olabilir. Bunun yaşanmaması için çocuklarınız ile aynı yaşta ama normal gelişim gösteren arkadaşları ile sosyal duygusal paylaşımda bulunacağı ortamlar oluşturulmalıdır.
• Çocuğunuzun üstün özelliklerine sık sık vurgu yaparak kendini diğer arkadaşlarından farklı hissetmesine sebep olmamanız önemlidir. Böyle bir yaklaşım çocuğunuzun kendini her zaman arkadaşlarından üstün görmesine, zamanla istenmeyen kişi olarak gruplara alınmamasına sebep olabilir. Küçük yaştan itibaren her çocuğun kendine özel yetenek ve ilgi alanları olduğu vurgulanarak, arkadaşları ile uyum içerisinde etkileşimde bulunabilmesi sağlanmalıdır.
• Mükemmeliyetçilik üstün yetenek ve zekaya sahip çocukların baskın özelliğidir. Çoğu zaman kendilerine anne-babaların ve öğretmenlerinin koydukları hedeflerin üzerinde hedefler koyarlar. Bazı anne-babalar çocuklarının bu mükemmeliyetçi tutumlarını daha fazla beslemek için baskı kurabilirler. Bu onların başarısızlığa karşı tahammüllerinin olmamasına sebep olarak, kaygılarını arttırır. Bir süre sonra böyle anne babaların çocukları, “başarısız olduklarında anne-babaları tarafından sevilmeyeceklerini” düşünebilirler. Oysa çocuğunuzun var olan mükemmeliyetçi özelliğini ön plana çıkarmadan “sevginizin onların üretkenlik ve yaratıcılıklarında dolayı olmadığını, her şekilde onlara karşı sevginizin devam edeceğini” vurgulamanız gereklidir. Böylece çocuğunuza başarısız olma hakkı sağlayarak ve kendi içinde var olan kaygısını kontrol etme imkanı sunmuş olursunuz.
• Çocuğunuzun mükemmeliyetçilik duygusunu kontrol edebilmesi için, sizin model olmanız faydalı olacaktır. Yaşamınızda başarısız olduğunuz durumları onunla paylaşarak, böyle durumların nasıl üstesinde geldiğinizi sık sık paylaşın. Birlikte oynadığınız oyunlarda çocuğunuzun başarısızlık duygusunu tatmasını sağlayın. Bu duygu ile yüzleşeceği ortamlar yaratmak, başarısız olduğunda hissedeceği nefret ve kızgınlığı azaltmanın yollarını bulmasını sağlayacaktır. Önemli olan çocuğunuzun her zaman başarılı olması değildir, önemli olan başarısızlık karşısında başarı olma yollarını bulabilmesidir.
• Çocuğunuzun üstün özelliklerinin olması toplum içinde ona ayrıcalıklar sağlamamalıdır. Bu şekilde bir yaşam alanı oluşturduğunuzda, çocuğunuzun toplumdan kopuk bir birey olarak yetişmesine sebep olabilirsiniz. Bu sebeple küçük yaştan itibaren herkes için geçerli kuralların evinizde olması, farklı özelliklerinden dolayı evde ve okulda imtiyazlar sağlanmaması önemlidir.
• Çocuğunuzun çalışma alışkanlığı geliştirmesini desteklemeniz gerekmektedir. Üstün özellikleri olduğu için nasıl olsa hızlı öğreniyor, ödevlerini her zaman yapmasa da olur” gibi bir tutum anne-babalar sergilememelidir. Çocuğunuzun alışma alışkanlığı kazanması iç disiplinini oluşturması açısından da faydalıdır.