Çocuğunuza Sınır Koymak ve Sağlıklı Sınırlar
Çocuklara sınır koyma çoğunlukla ebeveynlerin ikilemde kaldıkları bir konu. Sınırlar gerekli mi, ne kadar sınır sağlıklı ve çocuğunuza sınır koyma sürecinde neler yapabilirsiniz gibi sorularınızın cevabına ulaşabileceksiniz.
Çocuklara Sınır Koymak Nedir?
“Sınır” denildiğinde zihninizde beliren düşünce tam olarak nedir? Engellenmek mi? Bir çerçeve çizmek mi? Çocuklar için sınırlar nelerdir? Çocuklar rutinlerle ve sağlıklı çizilmiş sınırlarda güvende hissederler. Çocuklara sınır koymak onların kendi bireyselliklerini fark etmelerini sağlar. Sınırlarla büyüyen çocuklar kendi haklarının ve çevresindeki insanların haklarının farkında olarak hareket etmektedir. Çocuklara sınır koymak konusunda önemli olan bu sınırların sağlıklı bir çerçeve içerisinde çizilmesidir. Sağlıklı sınırlar çizerken çocuklarla nasıl bir iletişim kurduğunuz çok önemlidir.
Sağlıklı Sınırlar Nelerdir?
“Sağlıklı Sınır” dediğimizde nasıl bir düzenden bahsediyoruz? “Sağlıklı sınır” kavramını birlikte inceleyelim. Çocukların yaşam alanlarını uygun şekilde düzenlemek, kendilerine zarar vermeyecek ortamlarla güvenli alanı oluşturmak açısından ne kadar önemli ise tutarlı tutumlar da aynı derecede önemlidir. Tutarlı tutumlar; Her zaman, her durumda sonucun aynı kalacağını bilmektir. Çocuğun cam kenarından, balkondan sarkarak etrafı izlemesi konusundaki tutumunuz her zaman nasılsa; belirgin alanlarda, her durumda aynı tutumu sergilemek sağlıklı sınır kavramına en iyi örnektir. Ebeveynler sınırlar konusunda her zaman aynı tutumu sergilemeli, anne ve babanın tavırları da birbirleriyle tutarlı olmalıdır.
2 yaş itibariyle çocuklar egosantrik dönemdedirler (ben-merkezci). “Hayır” kelimelerinin arttığı, her davranışa itiraz halinde oldukları bir dönem içerisine girerler. Bu davranışlar karşısında ebeveynler çoğu zaman zorlanırlar. Çerçevesini çizdiğimiz iki seçenek arasında çocuğa seçim hakkı sunulduğunda, çocuğun karar verme becerisinin gelişmesine katkı sağlarken çatışmacı ortamları da engellemiş oluruz. Örneğin, yemek yemesi konusunda ‘3 kaşık mı yersin, 6 kaşık mı?’ seçeneği sunduğunuzda 3 kaşık seçeneğini kendi tercih edeceği için çizdiğiniz sınırlar içerisinde iletişiminiz rahatlayacaktır.
Tabletle, telefonlar; bir ekran karşısında yemek yeme alışkanlığını onaylamayan bir kuralınız varsa, misafir geldiğinde ya da biraz duygusal bir günde esnettiğiniz tutum, çocuk tarafından esnetilmiştir ve her zaman esnetilebilir bilgisi çocuğa geçmiştir. Ebeveynler arası diyaloglarda aynı tavır ve tutum da oldukça önemlidir. Bir ebeveynin hayır dediği bir davranış kalıbında, ailenin diğer tüm üyeleri de aynı kararlı tutumu sergilemelidir. Kararsız tutumlar, çocukta direnci artıracağı gibi aile içi ilişkileri yıpratıcı bir iletişim sürecine götürmektedir. Örneğin, çocuğunuz annesinin onaylamadığı bir durumda babasının onayını alırsa annesini de ikna edebileceğini ya da annesinin onayına ihtiyacının olmadığını düşünebilir.
Çocuğunuza Sınır Koymak Neden Önemlidir?
Sınırlar, çocukların büyüme döneminde onlara başka bir dünyanın varlığını öğretir. Hareketlerinin başkalarının haklarına müdahale edemeyeceği şekilde düzenlenmesi gerektiğini de öğretir. Sınırlarının farkında olan çocuk, sosyal ortamlara girdiğinde bulunduğu ortama uygun davranacağından daha az çatışma yaşar. Sınırlarını bilmek çocuğunuz dış dünyadaki tehlikelere karşı da korur.
Sağlıklı sınırlarla çizilmiş seçenekli tutumları tüm alanlarda uygulayabilir ve çocuklarımızın gelecek yılları için kendi karar verme becerilerini güçlendirebiliriz.
Bu makale Özel Ataşehir Öncül Anaokulları rehberlik biriminden Uzman Çocuk Gelişimci Çiğdem Kütük tarafından yazılmıştır.
