Okul Fobisi Nedir, Okul Fobisi Olan Çocuğa Nasıl Davranmalı?

Okul fobisi, çocuklardaki yoğun kaygı sebebiyle çocukların okula gitmekten rahatsızlık duyması olarak kısaca açıklanabilir. Çocuklarda okul fobisi ile baş etmek hem ebeveynler hem de öğretmenler için çok kolay değildir. Ancak bu sorunu aşabilmek için ebeveynler ve öğretmenler kilit bir noktada yer almaktadır. Öğretmenin doğru tutum ve davranışları okul fobisi yaşayan çocuğun okula güven duymasını ve uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır. Okul fobisinin tedavisi öğretmen aile ve doktor iş birliği sağladığında gerçekleşebilir.

Okul Fobisi Nedir?

Çocukta, okula giderken veya okulda oluşan yoğun kaygı ve huzursuzluk sebebiyle okuldan ve okula gitmekten kaçınmasına okul fobisi denir. Okul fobisine sahip olan çocuk, okula gitmeyi duygusal olarak reddeder ve güvenli bir alan olarak gördüğü evinde kalmayı tercih eder.

Okul fobisi okulun ilk günlerinde kendini belli edebileceği gibi, okul hayatının herhangi bir zamanında da ortaya çıkabilir. Okul fobisinin ortaya çıkmasında birden fazla sebep etkili olabilir:

• Okulun ilk günlerinde kendisini gösteren okul fobisinin sebebi çocuğun değişim ve yenilikten korkması olabilir.
• Arkadaş edinmekte zorlanan içe dönük çocuklarda kendini yalnız hissetme durumu okula uyum sağlamalarında zorluğa sebep olabilir.
• Akran zorbalığı çocuklarda okul fobisine neden olabilir.
• Ebeveynlerin yüksek beklentileri ya da çocuklarının okula başlamasına yönelik yüksek endişeleri çocuklarda okul fobisinin sebeplerinden biri olabilir.
• Çocuğun çeşitli sebeplerle alıştığı okuldan, öğretmeninden uzaklaşmak zorunda kalması okul fobisinin gelişmesine sebep olabilir.
• Bir kardeşinin doğacak olması, ebeveynlerin boşanması gibi aile içi değişikler çocuklarda okul fobisine sebep olabilir.

Çocuklarda Okul Fobisinin Belirtileri

Çocuklar okul fobisi geliştirdiklerini ve okula gitmek istemediklerini her zaman kolayca dile getiremeyebilirler. Bu durumda ebeveynler ve öğretmenler çocuğun hal ve hareketlerini takip etmelidir. Çocuklarda okul fobisi çeşitli duygusal ve fiziksel belirtilerle kendisini belli edebilir.

• Okul fobisi olan çocuklarda okul saati yaklaştıkça agresif tavırlar, mod düşüklüğü gözlemlenebilir.
• Gözlemlenebilecek duygusal tepkilerin yanında, fiziksel bazı tepkiler de gözlemlenebilir. Okul saati yaklaştıkça çocuk mide bulantısı, baş ağrısı, iştahsızlık gibi şikayetlerde bulunabilir.
• Okul fobisi olan çocuklar okula dair konuşmaktan çekinebilir, okuldaki arkadaşlarından, öğretmenlerinden; o gün okulda neler yaptığından bahsetmek istemeyebilir.
• Okul fobisine sahip olan çocuk, okula dair sorumluluklarını yerine getirmekten kaçınabilir. Ödev yapmak istemeyeceği gibi; okul gezilerine, okula dair etkinliklere katılmak istemeyebilir.

Okul Fobisine Sahip Çocuklara Nasıl Davranmalı?

Çocuğunun okul fobisine sahip olduğunu, çocuğun gösterebileceği belirtilerle anlayan ebeveyn, öğretmenle işbirliği içerisinde hareket etmelidir. Bu iş birliğinin yeterli olmadığı noktada profesyonel bir psikolojik yardım almak gerekebilir.

Okul fobisine sahip olan çocuk, gösterebileceği tepkiler sebebiyle şımarıklıkla suçlanmamalı. Agresif ve hırçın tavırlar sergiliyorsa bu tavırların şımarıklık olarak nitelendirilmesi çocuktaki bu tavrın şiddetlenmesine sebep olabilir. Anlayışlı ve sakin bir şekilde çocuğuna yaklaşan ebeveyn, çocuğu anladığını ve sahip olduğu olumsuz hisleri paylaştığını çocuğa hissettirmelidir.

Bu agresif tavırlar kendisini okul ortamında belli ettiğinde ise öğretmen aynı şekilde sakin ve anlayışlı bir tavır izlemeli, çocuğu sakinleşmeye zorlamadan bu hislerinin sebepleri üzerine çocukla konuşmalıdır.

• Okulun Güvenli Alan Olduğu Çocuğa Anlatılmalı

Okul hayatı başlayana kadar evini güvenli alan olarak gören çocuk, okul başlayınca aynı güveni okulda hissetmeyebilir. Ebeveynler çocuğa okulun en az evi kadar güvenli olduğunu, evdeki anne-baba figürüne benzer olarak okuldaki öğretmen figürünün onu koruyacağını anlatmalıdır. Anlatırken zaman zaman çocuğa dokunmak, elini tutmak çocuktaki güvenli bağlanmayı geliştireceğinden faydalı olabilir.

Okul fobisine sahip çocuğun okulda güvensiz hissettiğini fark eden öğretmen, çocuğa sınıfın güvensiz bir ortam olmadığını; yaşanabilecek muhtemel olumsuzluklarda kendisinin ve sınıf arkadaşlarının yanında olacağını öğrenciye hissettirmelidir. Öğretmen bunu yaparken çocuğun sınıf arkadaşlarının yardımına başvurabilir.

• Çocuk Okuldan Uzaklaştırılmamalı

Okul fobisine sahip olan çocuk, okuldan uzaklaştırılmamalıdır. Çocuğa iyi geleceğini düşünerek çocuğun okula gitmemesine izin vermek, okuldan uzaklaştırmak iyi bir adım olmayacaktır. Ebeveyn, gerekirse çocukla birlikte okula gitmeli; kademeli olarak süreyi azaltacak şekilde bir süre yanında kalmalıdır. Ebeveynler çocuğun kaygısını kontrol edebilmek için bir gün çocukla birlikte sınıfa girebilir; çocukla anlaşarak belli bir süre sonra sınıfı terk edebilir.

Öğretmenler çocuğun sınıfı terk etmek, eve gitmek gibi taleplerine karşı sabırlı ve tutarlı bir tavır göstermelidir. Çocuğa eve gidemeyeceğini, sınıfta kalmasını söyledikten bir süre sonra ebeveynlerini arayıp okuldan almalarını talep etmek tutarlı bir tavır olmayacaktır. Bu durum çocukta yeterince agresif davrandığında eve gidebileceği düşüncesini doğurabilir. Bunun yaşanmaması için öğretmen çocuğa eve gitmesinin o an için mümkün olamayacağını belirtmeli, dikkatini ve ilgisini yönlendirebileceği bir aktivite üretmelidir.

• Okul-Aile İş Birliği Önemli

Okul fobisine sahip çocuğun bu korkuyu yenebilmesi için okul ile aile arasındaki koordinasyon çok önemlidir. Aile evdeki süreç hakkında okulu bilgilendirmeli, okuldaki süreç hakkında da öğretmenden bilgi almalıdır. Çocuktaki okul korkusunu yenebilmek için okulda ve evde yürütülen süreç tutarlı olmalıdır. Okul ve ev arasındaki bağı ve iletişimi fark eden çocuğun okul korkusunu yenmesi daha kolay olacaktır.

• Psikolojik Yardım Alınmalı

Öğretmenin ve ebeveynlerin çabalarının yeterli olmadığı durumda, okulun psikolojik rehberlik merkezinden yardım alınmalıdır. Okulun psikolojik rehberlik merkezi yoksa, çocuğun ihtiyaçlarını karşılayıp problemlerini anlayabilecek; bu problemlerin çözümüne destek olacak bir çocuk psikolojisi uzmanından destek alınmalıdır.