İsviçre Eğitim Sistemi

İsviçre eğitim sistemi, 26 kantonun sorumluluğunda olan ve her birinin kendi politikalarını belirlediği, zorunlu eğitimin ücretsiz olduğu, çeşitli eğitim seviyeleri ve mesleki eğitim seçenekleri sunan, öğrencilerin yeteneklerine göre farklılaştırılmış eğitim sağlayan bir yapıya sahiptir.

İsviçre Eğitim Sistemi

26 kantonlu İsviçre Konfederasyonu'nda eğitim kantonların sorumluluğundadır ve her kantonun farklı bir eğitim sistemi ve bu politikayı yürüten bir Eğitim Müdürlüğü (Bakanlık) vardır. Kantonların bazı konularda istişare ve ortak hareket etme arayışlarının bir sonucu olarak 1897 yılında bir şemsiye örgüt olarak Kanton Eğitim Müdürleri Konferansı (EDK) kurulmuştur. 26 kantonun eğitim müdürlerinden oluşan EDK, spor, kültür, eğitim ve öğretimden sorumludur. EDK tarafından alınan kararlar kantonlar için tamamen tavsiye niteliğindedir ve uygulama kantondan kantona ve hatta okuldan okula değişmektedir. Düzenleme, finansman, yürütme ve denetleme sorumlulukları eğitim seviyesine ve eğitim kurumuna göre değişmektedir.

İsviçre’de Zorunlu Eğitim

Zorunlu eğitimin toplam süresi on bir yıldır. İlkokul seviyesi -iki yıllık anaokulu veya ilk öğrenim devresi dahil- sekiz yıldan oluşmaktadır. Ortaokul seviyesi üç yıl sürmektedir. Ticino kantonunda ortaokul(scuola media) dört yıl sürmektedir. Genel olarak, zorunlu eğitim çocuklar için dört yaşında başlamaktadır.

Kantonlar zorunlu eğitimden sorumludur. Müfredatı, öğretim materyallerini ve ders saatlerini belirlemektedir. Okullar belediyeler tarafından organize edilmektedir. Eğitim yerel kökenli olduğu için kişiye özel çözümler uygulanabilmektedir.

Kamusal zorunlu eğitim tüm çocuklar için ücretsizdir. Kamu kurumlarına çocukların %95'i devam etmektedir. Okula devam etme zorunluluğu, yasal ikamet statüsüne sahip olmayan çocuklar için de geçerlidir. Farklı gelişimsel statülere, yeteneklere, sosyal geçmişlere, dilsel geçmişlere ve davranışsal özelliklere sahip öğrenciler aynı okula devam etmektedir. Öğrencilerin yetenek ve becerilerine ilişkin bu heterojenlik, sınıflardaki kültürel heterojenlikle birlikte okul için önemli zorluklar teşkil etmektedir.

Okul, tüm öğrencilere yeteneklerine göre eğitim vermeyi garanti etmektedir. Öğrenciler farklılaştırılmış, bireyselleştirilmiş eğitim almakta ve normal okul öğretmenleri ya da gerekirse uzmanlar(örneğin özel ihtiyaçlar eğitimi öğretmenleri) tarafından bireysel olarak desteklenmektedir. Normal okulda desteklenecek tedbirler arasında yetenekli öğrencilerin desteklenmesi, dil becerilerinin desteklenmesi, anadili yabancı dil olan çocukların dil becerilerinin desteklenmesi, bireysel derslerde destek, konuşma ve dil terapisi, psikomotor terapi vb. yer almaktadır. Destek ihtiyacı normal eğitim olanaklarının ötesine geçerse, gelişmiş önlemler alınmaktadır.

İsviçre İlköğretim Eğitimi

İlköğretim - iki yıllık anaokulu ya da ilk öğrenim dönemi de dahil olmak üzere - sekiz yıldan oluşmaktadır. Almanca konuşulan İsviçre'nin birkaç kantonunda çocukları anaokuluna gönderme zorunluluğu yoktur ya da sadece bir yıllık bir zorunluluk vardır. Yine de bu kantonlardaki çocukların büyük çoğunluğu iki yıl boyunca anaokuluna gitmektedir. Almanca konuşulan bazı kantonlarda belediyeler, anaokulu ile ilkokulun ilk bir veya iki yılını birleştiren bir ilk öğrenim dönemi(Grundstufe veya Basisstufe) yürütmeyi seçebilmektedir. Bu organizasyon biçiminde, dört ila yedi ya da sekiz yaşındaki çocuklar aynı sınıfta birlikte eğitim görmektedir. Fransızca konuşulan İsviçre'de, iki anaokulu yılı genellikle dört yıl süren "cycle 1" veya "cycle primaire 1" olarak adlandırılan programa dahil edilmektedir. Ticino Kantonu, iki zorunlu anaokulu yılına ek olarak, üç yaşından itibaren çocuklar için isteğe bağlı bir ilk yıl da sunmaktadır.

Kantonlar ilk eğitime başlama yaşını belirlemektedir(anaokulu ya da ilk öğrenim dönemi). Belirlenen son tarihe kadar(genellikle 31 Temmuz'dur) ilgili yaşa ulaşmış olan çocuklar, okul yılının başında(sonbahar) ilköğretime başlamaktadır. Çocuklar genellikle dört ila beş yaş arasındadır. Ebeveynlerin isteği üzerine, daha erken veya daha geç bir tarihte kayıt yaptırılabilmektedir.

İsviçre Ortaokul Eğitimi

İlkokulun ardından üç yıllık ortaokul seviyesi gelmektedir. Sadece Ticino kantonunda, ortaokul seviyesi(Scuola media) dört yıl sürmektedir.

Ortaokul seviyesinde öğretim farklı performans seviyelerinde gerçekleştirilmektedir. Üç farklı yapısal model vardır(akışlı, işbirlikçi veya entegre model). Kantona bağlı olarak, ya tüm kantonda tek bir model uygulanmakta ya da kanton, belediyelerin çeşitli modeller arasında seçim yapmasına izin vermektedir.

Öğrenciler genellikle on iki yaşında ortaöğretim seviyesine başlamaktadır. İlkokul sonundaki performans, öğretmenlerin tavsiyeleri ve bazı durumlarda bir geçiş sınavı öğrencinin ortaöğretimde hangi performans düzeyine atanacağını belirlemektedir. Geçiş prosedürleri kanton ve modele göre farklılık göstermektedir.

İsviçre’de Özel Eğitim

Özel eğitim, özel eğitim gereksinimleri olan çocuklar ve gençlerle ilgilidir. Bu çocuklar ve gençler eğitimleri için özel önlemlerden yararlanmaktadır. Erken çocukluk dönemi özel ihtiyaç eğitimi, okul dönemi özel ihtiyaç eğitimi, dil terapisi veya psikomotor terapi uzmanlarından özel eğitim ve destek alma hakkına sahiptirler. Gelişimlerinin kısıtlı ya da tehlikeli olduğu ya da özel destek olmadan olağan okul standartlarını karşılayamayacakları tespit edilen çocuklar ve gençler için özel eğitim gereksinimi vardır. Buna ek olarak, özel ihtiyaç eğitimi, öğrenme ve performans yeteneklerinin yanı sıra sosyal yeterlilikte de büyük zorluk çeken çocuklar ve gençler için geçerlidir. Kantonlar, özel eğitim ihtiyacı olan çocuk ve gençlerin eğitiminden sorumludur.

Erken Çocukluk Dönemi Özel İhtiyaç Eğitimi: Erken çocukluk dönemi özel ihtiyaç eğitimi, engelli veya gelişimi gecikmiş, bozulmuş veya tehdit altında olan çocuklarla ilgilenmektedir. Destekleyici önlemler, çocuğun doğumundan okula başlamasından iki yıl sonrasına kadar aile bağlamında gerçekleştirilebilir.

Bütünleştirici Okul Eğitimi: Bütünleştirici eğitimde, özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar veya gençler, okul tarafından sunulan özel eğitim tedbirleri kullanılarak ve/veya standart değerlendirme prosedürüne göre geliştirilmiş tedbirler düzenlenerek tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak normal bir okuldaki bir sınıfa entegre edilmektedir.

Özel İhtiyaç Sınıfları: Özel ihtiyaç sınıflarına, gelişimleri tehdit altında olan ya da yaşadıkları zorluklar nedeniyle normal bir okuldaki dersleri takip edemeyecek olan daha az sayıda öğrenci kabul edilmektedir. Özel ihtiyaç sınıfları, normal ve özel ihtiyaç okulları arasında bir okul türünü temsil etmektedir.

Özel İhtiyaç Okulu: Özel ihtiyaç okulları zorunlu eğitim kademesinin bir parçasıdır ve belirli engellilik türleri veya öğrenme güçlükleri ve davranış zorlukları konusunda uzmanlaşmıştır. Özel ihtiyaç okulları yalnızca gelişmiş tedbirlere ihtiyaç duyan çocukları ve gençleri kabul etmektedir. Kanton onay prosedürüne tabidirler. Bu okullar aynı zamanda yatılı konaklama ya da okul temelli gündüz bakım kurumlarında bakım hizmeti ile birleştirilebilmektedir.

Dil Terapisi ve Psikomotor Terapi Gibi Eğitsel Terapi Hizmetleri: Dil terapisinde dil bozuklukları, konuşma bozuklukları, ses bozuklukları ve iletişim bozuklukları teşhis ve tedavi edilmektedir. Psikomotor terapi algı, duygu, düşünce, hareket ve davranış arasındaki etkileşimi ve bunların fiziksel ifadesini ele almaktadır. Bu iki eğitsel terapi hizmetinde de gerekli terapötik önlemler planlanmakta, uygulanmakta ve değerlendirilmektedir.

İsviçre Lise Eğitimi

Zorunlu eğitimden sonra gençler lise düzeyine geçmekte ve genel eğitim programları(Bakalorya okulları veya lise düzeyinde uzmanlaşmış okullar) ile mesleki eğitim ve öğretim(VET) programları arasında seçim yapabilmektedir.

Gençlerin çoğunluğu ortaöğretimden sonra mesleki eğitim ve öğretime(VET) kaydolmaktadır. Gençler 18/19 yaşlarında lise eğitimlerini tamamlamakta ve ilgili sertifikayı almaktadır. Gençlerin %90'ından fazlası bir üst ortaöğretim programını tamamlamaktadır.

Zorunlu düzeyden liseye geçişi optimize etmek için çeşitli önlemler(bireysel destek, vaka yönetimi vb.) alınmıştır. Zorunlu eğitimden sonra hemen liseye kaydolmayan gençler için ara çözüm olarak köprü yıl kursları mevcuttur.

Bakalorya Okulları: Bakalorya okulları öğrencileri yükseköğrenime, yani üniversiteye hazırlamaktadır. Tüm kantonlarda Bakalorya okulları bulunmaktadır. Konfederasyon ve kantonlar, Bakalorya okullarının denkliğini ortaklaşa düzenlemektedir.

Bir Bakalorya okuluna kayıt genellikle ortaokulun son yılında veya sonrasında gerçekleşmektedir. Bakalorya programı genellikle dört yıl sürmektedir. Üç yıllık bir Bakalorya programı söz konusu olduğunda(ortaöğretimden sonra kayıt), hazırlık Bakalorya eğitimi ortaokulun son yılında gerçekleştirilmelidir. Dört yıl süren Bakalorya okullarının(kısa dönemli Bakalorya okulları) yanı sıra, Almanca konuşulan bazı kantonlarda ilköğretimden sonra kayıt yaptırılan Bakalorya okulları(altı yıl süren uzun dönemli Bakalorya okulları) da bulunmaktadır. İsviçre'nin Fransızca ve İtalyanca konuşulan bölgelerinde uzun dönemli Bakalorya okulları bulunmamaktadır.

Her Kanton, Bakalorya okuluna kabul koşullarını belirlemektedir. Karar, öğrencinin başarılarının değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu değerlendirme genel bir değerlendirme, öğrencinin notları, bir giriş sınavı veya bu araçların bir kombinasyonu şeklinde olabilmektedir.

Mesleki Eğitim ve Öğretim: İsviçre'de gençlerin çoğu ortaokuldan sonra mesleki eğitim ve öğretime(VET) başlamaktadır. Yaklaşık 250 farklı meslek için mesleki eğitim ve öğretim programı bulunmaktadır. İsviçre'de birçok mesleki yeterlilik lise düzeyinde elde edilirken, diğer ülkelerde aynı yeterlilikler yükseköğretim düzeyinde elde edilmektedir. Bu nedenle İsviçre sistemi çoğu yabancı mesleki ve profesyonel eğitim ve öğretim sisteminden farklıdır. Mesleki eğitim ve öğretim ağırlıklı olarak ikili bir sisteme dayanmaktadır: Bir eğitim şirketinde üç ila dört gün süren pratik eğitim(çıraklık), mesleki eğitim ve öğretim okulunda bir ila iki gün süren teorik derslerle(mesleki ve genel eğitim konuları) desteklenmektedir. Buna ek olarak, mesleki eğitim ve öğretim öğrencileri, mesleki uygulama becerilerini geliştirdikleri şirketler arası kurslara katılmaktadır.

Mesleki eğitim ve öğretim(VET) tam zamanlı bir meslek okulunda da tamamlanabilmektedir. İsviçre'nin Fransızca ve İtalyanca konuşulan bölgelerinde tam zamanlı meslek okullarının oranı Almanca konuşulan İsviçre'ye göre daha yüksektir.

Lise İhtisas Okulları: Lise düzeyinde ihtisas okulları, lise düzeyinde genel eğitim veren okullardır. Bu okullar, belirli bir meslek alanına yönelik olarak yükseköğretim düzeyinde mesleki eğitim için okul temelli hazırlık sağlayarak Federal Mesleki Bakalorya veya Bakalorya'ya bir alternatif oluşturmaktadır.

Ortaöğretim ihtisas okulları 22 kantonda bulunmaktadır. Bu okullar çoğunlukla kantonlar tarafından işletilmektedir; buna ek olarak, özel lise ihtisas okulları da bulunmaktadır.

İsviçre’de Yükseköğretim

Yükseköğretim düzeyinde eğitim, üniversitelerde veya mesleki eğitim kurumlarında tamamlanabilmektedir. Yükseköğretim kurumlarının görev alanı ilk eğitim ve öğretimi, sürekli eğitim ve öğretimi, araştırma ve geliştirmeyi ve üçüncü taraflara yönelik hizmetleri içermektedir. İsviçre'de üç tür yükseköğretim kurumu vardır:

Üniversiteler: Üniversiteler, yüksek öğrenim için geleneksel akademik kurumlardır. Bunlar arasında on kanton üniversitesi ve Konfederasyon tarafından yönetilen iki Federal Teknoloji Enstitüsü(FIT) bulunmaktadır. Kural olarak, bir üniversiteye kabul edilmek için Bakalorya diploması gerekmektedir. Çalışmalar bilimsel bir yaklaşıma sahiptir. Doktora programları sadece bir üniversitede tamamlanabilmektedir.

Uygulamalı Bilimler Üniversiteleri: Uygulamalı bilimler üniversiteleri, üniversite eğitim ve öğretimini mesleki odaklı programlarla tamamlamaktadır. Halihazırda sekiz devlet üniversitesi ve bir özel uygulamalı bilimler üniversitesi bulunmaktadır. Kural olarak, bir uygulamalı bilimler üniversitesine kabul için Federal Mesleki Bakalorya gereklidir, ancak başka niteliklerle de kabul mümkündür. Bu üniversiteler bilime dayalı ve uygulama odaklı eğitim ve öğretim sağlamaktadır.

Öğretmen Eğitimi Veren Üniversiteler: Öğretmen eğitimi üniversiteleri, öğretmenlerin başlangıç eğitiminin yanı sıra sürekli eğitim ve öğretiminden de sorumludur. Genel olarak uygulamalı bilimler üniversitelerine bağlıdırlar ancak okul öğretmenlerinin düzenli eğitimi için yetkilendirilmişlerdir. Normal kabul yeterliliği bir Bakalorya'dır.

Yüksek Mesleki Eğitim: Yüksek mesleki eğitim, zorlu meslek alanları ve liderlik pozisyonları için programlar sağlayan yükseköğretim düzeyinde bir eğitim şeklidir. Personel eğitimi amacına hizmet etmektedir ve profesyonellerin uzmanlaşmasına yardımcı olmaktadır. Yüksek mesleki eğitim, yükseköğretim kolejlerini ve Federal Yükseköğretim Diploması sınavları ile İleri Federal Yükseköğretim Diploması sınavlarını kapsamaktadır.

Sürekliliği garanti altına almak için, normal giriş yeterliliklerinin yanı sıra, lise eğitiminden yükseköğretim kurumlarına giriş için başka yollar da vardır ve çeşitli yükseköğretim kurumları arasında geçiş mümkündür.

Sürekli Eğitim

Sürekli eğitim ve öğretim (CET) becerileri, yetenekleri ve bilgileri geliştirmeye ve güncellemeye ve bunları yeni alanları ve görevleri kapsayacak şekilde genişletmeye hizmet etmektedir. CET faaliyetleri örgün eğitim ve öğretim sisteminin yanında yer almaktadır. Organize bir çerçevede yürütülen ve devlet tarafından tanınan yeterliliklere yönlendirmeyen (örneğin CET kursları veya seminerleri) genel eğitim veya işle ilgili eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yanı sıra bir öğretme/öğrenme ilişkisi olmadan veya bir öğrenme ortamı dışında gerçekleşen öğrenme süreçlerini (örneğin uzman literatürü okumak veya işyerinde öğrenmek) içermektedir.

İsviçre'de yaşayan insanların büyük çoğunluğu sürekli eğitim ve öğretimin bir türüne katılmaktadır. CET faaliyetlerine katılım, diğer şeylerin yanı sıra, bireysel motivasyona, mevcut zamana, bireysel mali kaynaklara veya sunulan sürekli eğitim ve öğretime bağlıdır. Eğitim seviyesi yükseldikçe CET faaliyetlerine katılım miktarı da artmaktadır.

**Kanton; bir ülkenin, idari ya da sınırsal alt birimlerinden her birine verilen addır. Örneğin bu bir coğrafi bölge ya da bir eyalet olabilir. Kelimenin etimolojik kökeni "ülke birimi" anlamına gelen Latince canto kelimesidir.**