Erken Çocukluk Döneminde Sınırlar

Sınır koyma, ebeveynlerin kurallar ve beklentilerini öğretebilmek için kullandıkları sözel ve davranışsal bir süreçtir. Bu süreç hakkında bilmeniz gereken konuları Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç sizler için derledi.

Sınır Koyma Neden Gereklidir?

• Çocuklar, doğdukları andan itibaren yaşadıkları çevrenin kurallarını anlamak isterler ve buna ihtiyaç duyarlar.
• Yaşadıkları çevrenin kurallarını bilmek, çocukların keşfetme, sorumluluk alma, sorun çözme, güvenliğini sağlama ve iletişim kurma becerilerinin sağlıklı şekilde gelişmesine olanak sağlar.
• Sınırlar, çocuğun davranışlarını şekillendirerek onu güvende tutar. Dürtülerini kontrol etmesinde kolaylık sağlar. Özdenetimi gelişir. Yaptığı davranışın sonucuna katlanmayı öğrenmesini sağlar.
• Sağlıklı ilişki kurma becerileri artar.
• Çocuklar, kendilerinden beklenileni, ne kadar ileri gidebileceklerini ve ileri gittiklerinde sonucunun ne olacağını ancak sınırları sınayarak öğrenirler. Tıpkı bir bilim adamı gibi günleri sınırları sınamak, zorlamak ve keşfetmekle geçer.
• Ebeveynlere düşen görev, tutarlı, kesin ve anlaşılır sınırlarla çocuğa yol göstermektir. İlk olarak çocuğun yaşına uygun şekilde yapılması ve yapılmaması istenilen davranışlar anlatılmalı ve sonucunda neler olabileceğinden bahsedilmelidir.
• Sınır koymada, tutarlılık ve kararlılık oldukça önemlidir. Sözlerimiz, davranışlarımızla tutarlı olmalıdır.
• Sınır koymanın etkili olabilmesi için ebeveyn ve çocuk arasında güvenli bir ilişki olması gerekir.

Sınır Koymak İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Her ailenin kuralları olması gerektiği için ailenize uygun, ihtiyaç duyulan kurallar belirleyin ve liste oluşturun. Karar verme sürecine çocuğunuzu da dâhil edin. Eğlenceli ve renkli görselleri olan kural tablosu oluşturun.
• Çocuğunuzun yaşına uygun olarak az kural belirleyin, takibi daha çok yapın. Takip etme esnasında çocuğunuza verdiğiniz mesajın çocuk tarafından alınıp alınmadığından emin olun. Emin olamadığınızda kontrol tekniğini kullanın: “Söylediklerimi bir de sen bana tekrar eder misin?” şeklinde.
• Tüm aile, tutum birliği içerisinde olun. Ebeveynler olarak sınır koymada hem fikir olun.
• Çocuğunuza seçenek sunun. Seçenek sunulduğu takdirde önemsendiğini hissedeceği için talimatlara uyma olasılığı artacaktır.
• Yaptığı davranışa yönelik mesaj verin. Çabalarını teşvik edin; örneğin “Oyuncağını paylaşman çok hoşuma gitti.” şeklinde.
• Belirgin ve kısa cümleler kullanın; örneğin “Televizyonu kapatmanı istiyorum.” şeklinde.
• Her zamanki ses tonu ile kararlı ve sakin şekilde konuşun; örneğin “Oyunun bitince oyuncaklarını toplamalısın.” şeklinde. Yalvarma ve rica içeren kelimeler asla kullanmayın.
• Seçmiş olduğu davranışın sonucunu yaşamasına izin verin.
• Davranışlarına yönelik teşvik edici olun.
• Sınır koyarken söylenilenleri davranışlarınızla destekleyin, doğru model olun.
• Güç savaşına girmeyin.
• Yönergeleri yerine getirmesi için zaman tanıyın.

Koyulan sınırlar, sağlıklı gelişim için iyi bir ortam oluşturur. Çocuklar için sınırların var olmasını, psikolojik ve gelişimsel bir ihtiyaç olduğunu göz ardı etmeyin.

Bu makale Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç tarafından yazılmıştır.