Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Gelişim Özellikleri

Gelişim, organizmanın döllenmeden ölüme kadar fiziksel, bilişsel, dil, duygusal, sosyal yönden olgunlaşma ve öğrenme etkileşimiyle sürekli ilerleme göstermesidir. Ebeveyn olarak bilinmesi gereken en önemli nokta, çocukların doğumdan itibaren yaşlara göre gösterdikleri gelişim özellikleridir. Her gelişim döneminin, kendine özgü özellikleri vardır. Çocukların bir dönemde gösterdiği gelişim özelliği normal olarak kabul edilirken, başka bir dönemde problem ya da gelişimsel aksaklık olarak ifade edilebilir. Bu nedenle gelişim özelliklerini bilmek çok önemlidir. Çocukların hangi yaşta ne tür gelişim özellikleri gösterdiğini Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç sizler için derledi.

2 - 3 Yaş Gelişim Özellikleri

• Ayağının tümünü kullanarak yürür ve koşar.
• Yerdeki nesneyi almak için çömelir ve dengesini kaybetmeden kalkar.
• Bisiklete biner, pedal çevirmekte zorlanabilir.
• Kıyafetlerinin bazı parçalarını çıkarabilir.
• Zıplar, çok aktiftir.
• Tahta küplerle kuleler oluşturabilir.
• Kaşıkla yemek yiyebilir ve bardaktan su içebilir.
• Kitabın sayfalarını çevirebilir.
• İnatçı ve kararsız yapıdadır.
• Benmerkezcidir.
• Paylaşmayı ve sabretmeyi beceremez.
• Sürekli hayır diyebilir.
• İki veya daha çok sözcüğü bir araya getirip basit cümleler kurar.
• Heyecanlandığında kekeleme görülebilir.
• Anne-babadan ayrılma endişesi, yüksek seslerden ürkme ve yabancı kişilere karşı gerilim gelişimsel korkularındandır.
• En az bir rengi tanıyabilir.
• Büyük- küçük nesneleri ayırt etmeye başlar.

3 - 4 Yaş Gelişim Özellikleri

• Yürüme, koşma, tırmanma ve zıplama becerilerinde 2-3 yaşa göre daha çok ilerleme gösterir.
• Ayak değiştirerek merdiven inip çıkabilir.
• Üç tekerlekli bisikleti ustaca kullanabilir.
• Parmak uçlarında dengede durabilir.
• Dizlerini kırmadan çömelip yerdeki nesneleri eline alabilir.
• Küçük tahta boncukları ipe dizebilir.
• Verilen su dolu kabı dökmeden taşıyabilir.
• Kalemi yetişkin gibi tutabilir.
• Ana renklerin isimlerini söyleyebilir.
• Kendi kendine yemek yiyebilir.
• Adını ve cinsiyetini söyleyebilir.
• Paylaşma ve oyun esnasında sırasını bekleyebilir ama sabrı azdır.
• İsteklerine karşı gelinince yetişkinlerle ve oyun arkadaşlarıyla kavga edebilir.
• Konuşması anlaşılır ve dilbilgisi kurallarına uygundur.
• Konuşkan ve meraklıdır.
• Karanlık ve hayvanlardan korkar.
• Hayal gücü zengindir.
• Gerçekte var olan ile hayal gücünü zaman zaman karıştırarak anlatabilir.

4 - 5 Yaş Gelişim Özellikleri

• Hareketlerindeki koordinasyon belirgin şekilde artmıştır.
• İnce bir çizgi üzerinde düz yürüyebilir.
• Çevik bir biçimde parmak uçlarında koşabilir.
• Kalemi, makası ve fırçayı ustaca kullanır.
• Öz bakım ihtiyaçlarının hepsini kendi karşılayabilir.
• Oyun kurallarına uyarak yaşıtlarıyla oyun oynarken işbirliği yapar fakat sürekli kendini savunabilir ve koruyabilir.
• Empati kurmaya başlar.
• Erkek çocuklar babayla, kız çocuklar anneyle özdeşim kurar.
• Yetişkine yakın dil becerisine sahiptir.
• Uygunsuz sözcükleri yerli yersiz kullanmaktan hoşlanır.
• Nasıl / Niçin sorularını sık sık sorar.
• Etkin bir hayal gücü vardır.
• Karanlıktan, canavarlardan, hayvanlardan (özellikle böceklerden), kendi ve ailesinin güvenliğinden korkması gelişimsel korkularındandır.
• Her şeyi oyalanarak yaparlar.
• Hikâyeleri abartarak anlatırlar.

5 - 6 Yaş Gelişim Özellikleri

• Hareketleri daha aktiftir.
• Ayak değiştirerek sıçrayabilir.
• İp atlayabilir.
• Koşarken yerdeki nesneleri toplayabilir.
• İki tekerlekli bisiklete binebilir.
• Denge tahtasında ustaca yürüyebilir.
• Paten kayabilir.
• Küçük kasları oldukça gelişmiştir.
• Dili çok zenginleşmiştir.
• Akıcı konuşmalar yapabilir.
• Günlük deneyimlerini anlatabilir.
• Bir nesneyi birden çok özelliği ile tarif edebilir.
• Gözlemler ve deneyler sonucu hüküm verebilir.
• Sayıları kavramaya başlar.
• Adını yazabilir.
• Arkadaşlarına oyunun kurallarını açıklayabilir.
• Sohbetlerde sırasının gelmesini bekleyebilir.
• Yaptığı davranışların sonuçlarını kabul eder.
• İlgi merkezi ve başarılı olma isteği artar.
• Çevresinde olup biten her şeyi bilme merakı içerisindedir.
• Yakın arkadaşlarını genellikle kendi cinsinden seçer.
• Var olan korkularına gök gürültüsünden, yabancılardan, ölümden, karanlıktan ve günlük yaşamdaki tehlikelerden korkma eklenebilir.
• Ev işlerinde sorumluluk alabilir.
• Öz bakım becerilerini rahatlıkla tek başına yapabilir.

Anne-baba olarak çocuk gelişim dönemlerini bilmeniz, beklentilerinizin gerçekçi düzeyde olmasını ve bireysel farklılıklar olabileceğini göz önünde bulundurmasını sağlayacaktır. Bu sayede farkındalığınız artacak ve gelişimsel aksaklıkları yakalamanız kolaylaşacaktır.

Bu makale Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç tarafından yazılmıştır.