Okul Öncesi Eğitim ve Oryantasyon

Görüntülenme Sayısı: 23368

Okul öncesi eğitimi, ilköğretim yıllarına kadar çocukların bedensel, duygusal, zihinsel ve sosyal gelişimlerini sistematik bir ortam içerisinde destekleyen, olumlu davranışlar kazandırmayı hedefleyen ve ilkokula hazır oluşlarına yardım eden bir eğitim dönemi olarak tanımlanabilir. En önemli amacı; çocuklarda öğrenmeyi teşvik etmek ve sahip olunan yetenekleri görünür hale getirmektir. Okul öncesi dönem, çocuğun gelişiminin hızlı olduğu yıllardır. Bu dönemde verilen eğitim çocuğun geleceğine yön vereceği için okul öncesi eğitimin niteliği önem kazanmaktadır. Anaokulu oryantasyon süreci de çocuklar için sancılı bir dönem olabilmektedir. Çocukların okul öncesi eğitime alışma süreçleriyle ilgili bilmeniz ve dikkat etmeniz gerekenleri Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç sizler için derledi.

Okul Öncesinde Oryantasyon Nedir?

Okul öncesi dönemde oryantasyon, çocukların ilk kez okul ortamına adım atarken adaptasyon sürecini kolaylaştıran bir dizi etkinlik ve uygulamayı kapsar. Oryantasyon, çocukların yeni bir ortama, okulun kurallarına ve düzenine uyum sağlamasına yardımcı olurken aynı zamanda sosyal ve duygusal açıdan da güvenli hissetmelerini sağlar. Bu süreç, çocukların okula olumlu bir başlangıç yapmalarına ve eğitim hayatlarına daha sağlıklı bir temel oluşturmalarına katkıda bulunur.

Okul Öncesinde Oryantasyonun Amacı

Okul öncesi oryantasyonun temel amacı, çocukların okula alışmasını sağlamak ve okul korkusu gibi olumsuz duyguların önüne geçmektir. Çocuklar, evden ayrılıp yeni bir sosyal çevreye girdiklerinde endişe, korku veya çekingenlik yaşayabilirler. Bu durumda, oryantasyon süreci şu hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlar:

Okul korkusunu azaltmak: Çocukların okula karşı olumsuz duygular geliştirmesini engellemek.
Güven duygusunu pekiştirmek: Çocuğun, öğretmenlerine, arkadaşlarına ve okul ortamına güven duymasını sağlamak.
Sosyal ilişkileri geliştirmek: Çocuğun diğer çocuklarla ve öğretmenleriyle sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasına yardımcı olmak.
Bağımsızlık becerilerini artırmak: Çocuğun aileden bağımsız olarak kendi ayakları üzerinde durma becerilerini geliştirmek.
Okul kurallarına uyum sağlamak: Çocukların okulun günlük rutinlerine, kurallarına ve beklentilerine alışmalarını kolaylaştırmak.

Oryantasyon Sürecinin Aşamaları

Okul öncesi oryantasyon süreci, aşamalı olarak gerçekleştirilir. Çocukların bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak bu süreç her çocuk için özel olarak planlanmalıdır. Genel olarak, oryantasyon süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Okul Öncesi Hazırlık: Oryantasyon sürecinin ilk adımı, çocukları ve ailelerini okula başlamadan önce hazırlamaktır. Aileler, çocuklarıyla okul hakkında konuşarak okulun eğlenceli ve güvenli bir yer olduğunu anlatabilirler. Ayrıca, çocuklara okulun ne olduğu, burada neler yapılacağı ve hangi arkadaşlarla tanışacağı konusunda bilgi vermek, onların meraklarını gidermeye yardımcı olur.

2. Ailelerin Bilgilendirilmesi ve Katılımı: Oryantasyon sürecinin başarılı olabilmesi için ailelerin bilgilendirilmesi ve sürece aktif olarak katılması çok önemlidir. Okul yönetimi ve öğretmenler, velilerle iş birliği yaparak çocuklarının okula uyum süreçlerini birlikte planlayabilirler. Velilere, çocuklarına nasıl destek olabilecekleri konusunda rehberlik etmek, bu sürecin sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar.

3. Aşamalı Başlangıç: Çocukların yeni ortama adapte olabilmeleri için oryantasyon sürecinin yavaş ve aşamalı bir şekilde ilerlemesi gerekir. İlk günlerde okulda kısa süreler geçirip daha sonra bu süreyi aşamalı olarak artırmak, çocukların yeni düzene alışmalarını kolaylaştırır. İlk başta sadece birkaç saatlik etkinlikler veya oyunlarla çocukların okulda vakit geçirmesi sağlanabilir.

4. Sosyal Oyunlar ve Etkinlikler: Oryantasyon sürecinin en önemli aşamalarından biri, çocukların diğer çocuklarla ve öğretmenleriyle kaynaşmasını sağlayan sosyal oyunlar ve etkinliklerdir. Bu etkinlikler, çocukların hem eğlenmelerine hem de yeni sosyal beceriler kazanmalarına yardımcı olur. Oyunlar, çocuklar arasındaki iletişimi güçlendirir ve okul ortamına duydukları güveni artırır.

5. Sınıf Ortamına Alıştırma: Oryantasyon sürecinde çocukların sınıf düzenine alışmaları sağlanmalıdır. Çocuklar, sınıfın farklı bölümlerini keşfetmeli, oyuncaklar, kitaplar ve diğer materyallerle tanışmalıdır. Bu süreç, çocukların sınıfı güvenli ve tanıdık bir yer olarak görmelerine yardımcı olur.

6. Bireysel Farklılıklara Saygı: Her çocuğun oryantasyon süreci farklıdır. Bazı çocuklar okula hızlı bir şekilde uyum sağlarken, diğerleri daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle, öğretmenler ve aileler, çocukların bireysel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmalı ve sabırlı olmalıdır. Oryantasyon sürecinin her çocuk için farklı bir hızda ilerleyebileceği unutulmamalıdır.

Oryantasyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Oryantasyon sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesi, çocuklar üzerinde olumlu etkiler yaratır. İşte bu etkilerden bazıları:

Okul Kaygısının Azalması: Aşamalı ve destekleyici bir oryantasyon süreci, çocukların okula karşı olan endişelerini büyük ölçüde azaltır. Çocuklar, okulu güvenli ve eğlenceli bir yer olarak görmeye başlarlar.
Özgüvenin Artması: Oryantasyon sırasında çocuklar, okulda kendilerini ifade edebilme ve sosyal ilişkiler kurma becerilerini geliştirirler. Bu da özgüvenlerini artırır.
Daha Hızlı Uyum Sağlama: Başarılı bir oryantasyon süreci, çocukların okula daha hızlı uyum sağlamalarını ve derslere daha kolay adapte olmalarını sağlar.
Sosyal Becerilerin Gelişmesi: Çocuklar, oyunlar ve grup etkinlikleri sayesinde sosyal becerilerini geliştirirler. Bu da ileriki eğitim hayatlarında iş birliği ve takım çalışması gibi becerileri güçlendirir.

Oryantasyon Sürecinde Ailelerin Rolü

Aileler, çocuklarının okul öncesi oryantasyon sürecinde önemli bir rol oynarlar. Çocuğun okul hayatına alışmasında ve okula yönelik olumlu bir bakış açısı geliştirmesinde ebeveynlerin yaklaşımı kritik öneme sahiptir. Aileler, şu noktalara dikkat ederek sürece katkı sağlayabilirler:

Destekleyici ve Sabırlı Olmak: Çocuğun yeni ortama uyum sağlaması zaman alabilir. Bu süreçte çocuğa karşı sabırlı olmak ve duygusal destek sağlamak, çocuğun kendini güvende hissetmesine yardımcı olur.
Olumlu Bir Dil Kullanmak: Aileler, okul hakkında olumlu bir dil kullanarak çocuklarına okulu sevdirebilirler. "Okulda çok eğleneceksin" veya "Yeni arkadaşlar edineceksin" gibi ifadelerle çocukların merak duygusu artırılabilir.
Okul ile İş Birliği Yapmak: Ailelerin öğretmenlerle ve okul yönetimiyle sürekli iletişimde olması, çocuğun uyum sürecini kolaylaştırır. Aileler, çocuğun gelişimi ve uyumu hakkında öğretmenlerden geri bildirim alabilirler.

Okul Öncesi Eğitimin Katkıları Nelerdir?

Okul öncesi eğitim sayesinde çocuğun, kendi bedenini daha iyi tanımasına, öz bakım ihtiyaçlarını karşılayabilmesine, bireysel yeteneklerini keşfetmesine, duygu ve düşüncelerini diğer bireylere daha rahat ifade edebilmesine, evrensel değerleri öğrenmesine, gruba katılmasına ve sosyal becerilerini geliştirmesine olanak sağlanmış olur.
Okul öncesi eğitim; sağlıklı bir ortam hazırlayarak çocukların yaşıtları ve diğer çocuklarla birlikte olmasını, bağımsız bir kişilik kazanıp bireyselleşmesini, kendisini tanımasını, başkalarının haklarından haberdar olmasını, paylaşmayı ve işbirliği yapmasını öğrenmesini sağlamış olur.
Okul öncesi, kuralları en etkili biçimde öğretebilen bir kurumdur. Çocuk, yaşıtları ve diğer çocuklarla etkileşime girerek birlikte zaman geçirmeyi, oyun oynamayı, yemek yemeyi, uyumayı ve yaşamayı öğrenir. Akranlarıyla ilişkilerinde ortaya çıkan çatışma ve sorunları çözümlemeyi, kendi haklarını korumayı ve başkalarının haklarına saygı duymayı da öğrenirler.
Aile içi desteğin tek başına yetmeyeceği unutulmamalıdır. Sosyal olarak çocuk, oyuncakları paylaşmayı öğrenmesinin yanında diğer yetişkinlerin ilgisini de paylaşmayı öğrenir.

Okul öncesi kurumda belirli zaman dilimleri içerisinde, belirli sıra ve düzen işleyişinde olan faaliyetler, çocuğun zaman kavramını öğrenmesine yardımcı olur.
Anne-babadan ayrı kalmak, çocuğun duygusal gelişimine katkı sağlayarak özgüvenini artırır.
Okul öncesi eğitimin önemli bir katkısı da, çocukta oluşabilecek herhangi bir gelişimsel sorunun erken keşfedilmesine olanak sağlamasıdır.
Okul öncesi eğitimde, veli-öğretmen-öğrenci üçgenindeki birliktelik ne kadar sağlıklı ve bilinçli olursa, çocuklarda o oranda sağlam bir kişilik geliştirir.
Okul öncesi eğitim, çocuğun bireysel özelliklerine ve gelişimsel düzeyine uygun zengin uyarıcı çevre imkânı sağladığı, aynı zamanda tüm gelişimlerini toplumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda en iyi şekilde yönlendiği için zorunlu ve gereklidir.

Okul Öncesi Eğitiminde Oryantasyon Neden Önemlidir?

Çocukların okul öncesi kuruma alışabilmeleri için oryantasyon süreci çok önemlidir. Öncelikle anne-baba olarak, çocuğunuzdan bir süreliğine fiziksel ve ruhsal olarak ayrılmaya hazır olmalısınız. Her çocuk birbirinden farklı yaşlarda okul öncesine başlasa da, anne-babadan ayrılarak ilk sosyal ortamlarına adım atmış olurlar.

Çocuğun anne ile güvenli bağ kurmasının yanı sıra anneden sağlıklı bir şekilde ayrışabilmesi de anaokulu oryantasyon sürecinde önem taşımaktadır. Aile olarak destek olmanız, çocuğunuzun okul ortamına güvenmesi için gereklidir. Bu önemli süreçte olumlu katkıda bulunmanız, çocuğunuzun ileri yaşamındaki tüm okul hayatını etkileyecektir.

Okullar arası program farklılıkları olmasına rağmen, yaklaşık olarak bir hafta kademeli geçişlerle oryantasyon uygulanmaktadır. Bireysel farklılıkları göz önünde bulundurursak, çocuğunuzun okul öncesi kuruma uyum sağlaması bir ay sürmektedir.

Oryantasyon Sürecinde Uygulamanız Gereken Adımlar;

Uyum sürecinde, çocuğunuzun okula başlamasını tüm aile üyelerinin desteklemesini sağlayın.
Aile olarak kararlı ve net olun.
Çocuğunuzu, bilişsel ve davranışsal açıdan mutlaka önceden hazırlayın. Okul öncesine başlamadan önce, okul ve orada karşılaşacağı durumlarla ilgili bilgilendirme yapın.
Uyum sürecinin zarar görmemesi açısından çocuğunuza, onu bırakıp gideceğiniz duygusunu yaşatmayın. Bu yüzden “Sen artık büyüdün, seni okuluna bırakmaya gideceğiz.” ifadelerini kullanmak yerine “Oyun oynayacağın yere gideceğiz.” ifadesi kullanmanız yararlı olacaktır.
Çocuğunuzun kişilik özellikleri, hassas olduğu durumlar, sevdiği oyunlar hakkında öğretmenini bilgilendirin. Bu şekilde öğretmeni, çocuğunuzla daha hızlı iletişim kuracaktır.
Çocuğunuzun okulla ilgili, yemek yedirilen ya da uyutulan bir yer düşüncesine sahip olmaması için oryantasyon sürecinde yemek ve uyku gibi aktiviteler ertelenmelidir.
Ev ortamında, öğretmenin ismini ve yapılan aktiviteleri çocuğunuza hatırlatın.
Giyeceği kıyafetleri seçmesine müsaade ederek okul çantasını birlikte hazırlayın.
Çocuğunuz anneye çok bağlıysa, uyum sürecinde başka bir aile ferdi görev almalıdır.

Çocuğunuzun kendini güvende hissetmesi için ilk günlerinde, okula getirmek istediği oyuncağa veya fotoğrafa izin verin.
Oryantasyon döneminde ev ortamındaki rutinlerde değişiklikler yapmayın.
Çocuğunuz okuldayken gideceğiniz yerleri, onun yanındayken anlatmayın.
Uyum sürecinde; birkaç hafta süren davranış değişiklikleri, uykusuzluk ve beslenme düzensizliği yaşayabilir. Gece, korkulu rüyalar görebilir. Bu davranış değişiklikleri, çocuğunuzun verdiği doğal tepkilerdir. Çocuğunuz, tam olarak uyum sağladığında bu tepkilerin ortadan kalkacağı unutulmamalıdır. Sorunların uzun süre devam etmesi halinde uzman desteği alın.
Uyum sürecinde yaşanılan zorluklar karşısında, çocuğunuzun okula devam edip etmemesi gibi konuları yanında konuşmayın.
Uyum sürecinde empati kurarak çocuğunuzun duygularını anlamaya çalışın ve sabır gösterin.
Çocuğunuz eve geldiğinde kaygı yaratacak sorular sormayın.
Evde yaptırılamayan durumlar için, okulu tehdit aracı olarak kullanmayın. “Şunu yapmazsan öğretmenine söylerim.” gibi.
Çocuğunuz okula gitmemek için pazarlık yapıyorsa, net ve kararlı bir ifade ile “ Anne-babalar işe gider, çocuklar okula gider. “ cümlesini sık sık söyleyin.
Kaygılarınızı çocuğunuza yansıtmadan okul psikoloğu, yönetim ve öğretmen ile paylaşın. Bu şekilde çözüm olasılıkları artacaktır.
Çocuğunuzu emanet ettiğiniz kuruma güven duyun ki çocuğunuz da kendisini güvende hissetsin.

Uyum sürecinde işbirliğinizin ne kadar önemli olduğunu ve çocuğunuzun tüm okul hayatını etkileyeceğini unutmayın. Bu süreçte her çocuğun alışma süresi farklı olabildiği gibi önemli olan, çocuğa karşı aile ve okulun nasıl bir yaklaşım sergilediğidir.

Bu makale Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç tarafından yazılmıştır.