Erken Çocukluk Eğitimi Nedir?

Görüntülenme Sayısı: 401

Erken çocukluk eğitimi, çocuğun doğumdan 8 yaşına kadar olan dönemdeki eğitim ve öğretim faaliyetlerini kapsayan bir süreçtir. Bu dönem, çocuğun temel becerilerini geliştirdiği, sosyal ve duygusal bağlar kurduğu, dil becerilerini edindiği kritik bir evre olarak kabul edilir. Erken çocukluk eğitimi, çocuğun bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimini desteklemeyi amaçlar. Bu makalemizde, erken çocukluk eğitiminin önemi, hedefleri ve uygulama yöntemleri üzerinde duracağız.

Erken Çocukluk Eğitimi Nedir?

Erken çocukluk eğitimi, çocuğun doğumundan temel eğitime başladığı güne kadar geçen süreyi kapsayan bir süreçtir. Bu dönemde çocukların bedensel, sosyal, duygusal, zihinsel ve dilsel gelişimleri şekillenmektedir. Erken çocukluk eğitimi, bireyin yetişkinlikteki davranışlarını büyük ölçüde belirlediği için önemlidir. Çocukların özelliklerini anlamadan verilen eğitim hatalara ve olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu süreçte çocuklar, kendi gelişim özelliklerini, yeteneklerini ve ihtiyaçlarını tanımadıkları için, onlarla ilgilenen yetişkinlerin bilinçli ve dikkatli olmaları gerekmektedir. Erken çocukluk eğitiminde belli davranışları kazandırmak ve gelişimi desteklemek için gerekli eğitim yaşantıları, evde ebeveynler ve erken çocukluk eğitim kurumlarında öğretmenler tarafından planlanmalıdır. Bu sürecin eksik olduğu durumlarda çocukların gelişimi yavaş olabilmekte ve bu olumsuz etkiler yaşamları boyunca devam edebilmektedir.

Erken çocukluk eğitimi, çocuğun bedensel farkındalığını, öz bakım becerilerini geliştirmesine, vücut hareketlerini etkin bir şekilde kullanabilmesine yardımcı olmaktadır. Toplumsal gelişim açısından önemli bir rol oynayan bu eğitim, çocuğun bireysel yeteneklerine uygun programlar aracılığıyla grup etkinliklerine katılmasını, sağlıklı ilişkiler kurmasını, günlük yaşantıda kuralları öğrenmesini ve temel alışkanlıklar kazanmasını desteklemektedir. Ayrıca, çocuklara sosyal beceriler kazandırarak paylaşma, iş birliği ve yardımlaşma gibi davranışları öğretmektedir. Cinsel kimlik gelişimini destekleyerek benlik kavramını güçlendirmekte ve öz ifade yeteneğini artırmaktadır. Çocuğun çevresine uyum sağlamasına yardımcı olmak için çevresel uyarıcılardan yararlanmaktadır. Erken çocukluk eğitimi, dil becerilerini geliştirmek için çocuğun duygularını ifade etmesine fırsat tanımakta ve düşünme becerilerini, yaratıcılığını ve hayal gücünü desteklemektedir.

Erken çocukluk eğitimi, çocukluk yaşantılarındaki farklılıkların ortaya çıkardığı toplumsal bir ihtiyacı da karşılamaktadır. Yetersiz bakım, sağlıksız çevre koşulları ve ekonomik zorluklar birçok çocuk için risk oluşturabilmektedir. Erken çocukluk gelişimi ve eğitimine yapılan yatırımlar, dezavantajlı olarak kabul edilen çocuklara adil bir başlangıç sunarak yoksulluk, sosyal eşitsizlik ve cinsiyet temelli ayrımların azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Erken çocukluk eğitimi, çalışan annelerin çocuk yetiştirmekle karşılaştığı zorlukları aşmada destek sağlayabilmektedir. Erken çocukluk eğitim kurumları, çalışan annelerin iş verimliliğine katkıda bulunurken aynı zamanda çocuğun olumsuz koşullarda zarar görmesini önlemektedir. Kadınların güçlenmesi ve toplumda üretken olmalarında erken çocukluk eğitim kurumlarının katkısı oldukça önemlidir. İyi tasarlanmış eğitim programları aracılığıyla verilen erken çocukluk eğitimi, çocukların sağlıklı kişilik geliştirmelerini ve çevreye uyum sağlamalarını desteklemekte, onları geleceğe hazırlamaktadır.

Erken Çocukluk Eğitimi Neden Önemlidir?

Çocukların tüm gelişim alanlarını, sosyal yaşantılarını ve geleceğini oluşturmada erken çocukluk eğitimi son derece önemlidir.

Erken çocukluk eğitimi, çocuğun bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimini olumlu bir şekilde etkilemektedir.
Çocukları ilköğretime hazırlayarak daha başarılı bir geçiş süreci sağlamaktadır.
Erken çocukluk eğitimi alan çocuklar, sonraki eğitim kademelerinde ve hayatta daha başarılı olma eğilimindedir.
Erken çocukluk eğitimi alan çocuklarda suç işleme oranları, eğitim almayanlara göre daha düşüktür.
Çocukların temel hak ve kavramları, temel davranışları erken yaşta daha iyi algılamalarına katkıda bulunmaktadır.
Ana dilini ve ikinci bir yabancı dili öğrenme düzeyi, erken çocukluk eğitimi alan çocuklarda daha yüksektir.
Erken çocukluk eğitimi alan çocuklar, sorunları daha pratik bir şekilde çözme yeteneğine sahiptir.
Erken çocukluk eğitimi alan çocuklar, aileleri dışındaki kişilerle daha iyi diyalog kurma becerisine sahiptir.
Kendi yetenek ve becerilerinin farkında olarak, çocuklar toplum içinde uyumlu ve sorumluluk sahibi bireyler olma yolunda ilerlemektedir.
Erken çocukluk eğitimi, diş bakımı, beden sağlığı ve sağlıklı beslenme bilinci gibi öz bakım becerilerini çocuklara kazandırmaktadır.
Okul öncesi eğitim alan çocuklar, duygu ve düşüncelerini daha rahat ifade etmekte ve anlama-anlatma becerilerini geliştirmektedir.
Erken çocukluk eğitimi, çocukların genel gelişimlerini desteklemenin yanı sıra, toplumları daha güçlü ve dengeli bir şekilde inşa etmeye katkı sağlamaktadır.

Erken Çocukluk Eğitimi Neden Gereklidir?

Erken çocukluk eğitiminin gerekliliği bir dizi önemli faktöre dayanmaktadır.

Aile Yapısındaki Değişim: Geniş ailelerden çekirdek ailelere doğru yaşanan değişiklikler, çocukların eğitim ve bakımına daha fazla sorumluluk getirmiştir.
Köyden Kente Göç: Köyden kente göçle birlikte akraba ve aile yakınlarının çocuk bakımına olan desteği azalmıştır. Bu durum, çocuklar için uygun eğitim ortamları bulma sorununu ortaya çıkarmıştır.
Kadınların İş Hayatına Katılımı: Kadınların eğitim seviyelerinin artması ve iş hayatında yer almaları, çocukların eğitimiyle ilgili yeni ihtiyaçlar doğurmuştur.
Kültürel Eşitsizliklerin Giderilmesi: Eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak amacıyla kültürel eşitsizliklere karşı bilinçlenme, erken çocukluk eğitimini önemli kılmıştır.
Şehirleşme ve Sınırlı Mekânlar: Artan şehirleşme, çocukların sosyal etkileşim ve hareket imkânlarının kısıtlanmasına yol açmıştır.
Eğitimdeki Yetersizliklerin Fark Edilmesi: Aileler, çocuklarının eğitimindeki eksiklikleri fark ederek bu konuda destek arayışına yönelmiştir.
Çocuk Psikologlarının Araştırmaları: Çocuk psikologlarının sağlık ve büyümeyle ilgili yeni bilgi ve görüşleri, erken çocukluk eğitiminin önemini vurgulamaktadır.

Bu faktörler, erken çocukluk eğitimine yönelik talebi artırmakta ve çocukların sağlıklı gelişimine katkıda bulunmaktadır. Bu nedenle, bu alana yapılan yatırımlar, toplumların genel eğitim düzeyini ve bireylerin yaşam kalitesini olumlu yönde etkilemektedir.

Erken Çocukluk Eğitiminin Amaçları Nelerdir?

Erken çocukluk eğitiminin çok yönlü bir yaklaşım benimsemesini ve çocukların bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel gelişimlerine etkili bir şekilde katkı sağlanması için belirlenen birtakım amaçlar bulunmaktadır.

Toplumsal Amaçlar

Çocukların milli, manevi, ahlaki, kültürel ve insanî değerlere bağlılıklarını geliştirmek,
Çalışan kadınların çocuklarına bakım sağlamak,
Her çocuğa eğitim sağlayarak bireysel gelişimlerine katkıda bulunmak,
Çocukların sosyal ilişkiler kurma ve sosyalleşme becerilerine katkıda bulunmak,
Çocukları sorumluluk almaya teşvik etmek,
Dürüst, saygılı, nazik ve düzenli olma gibi temel değerleri çocuklara aşılamak.

Eğitici Amaçlar

Çocukların duyu organlarını eğitmek,
Çocukların çevrelerine duyarlılıklarını artırmak,
Çocukların dinleme, konuşma, oyun gibi etkileşim yeteneklerini içeren temel becerilerin yanı sıra okuma ve yazma temeline dayalı becerilerini geliştirmek,
Çocuklara karar vermeyi öğretmek ve bu beceriyi geliştirmek.

Gelişimsel Amaçlar

Çocukların doğal gelişimini temel alarak, bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönden gelişimlerini desteklemek ve onlara temel alışkanlıklar kazandırmak,
Çocukların kendileri hakkında olumlu duygular geliştirmelerini ve öğrenme becerilerini artırmalarını sağlamak,
Çocuklara çevrelerindeki dünyayı doğru bir şekilde algılamaları ve anlamaları için fırsatlar sağlamak,
Çocukların dil becerilerini güçlendirmek ve kelime dağarcıklarını genişletmek,
Çocukların benlik kavramının gelişmesine, kendilerini ifade etmelerine, bağımsızlıklarını kazanmalarına ve öz denetimlerini sağlamalarına imkan tanımak.

Erken Çocukluk Eğitiminin İlkeleri Nelerdir?

Erken çocukluk eğitiminde benimsenen ilkeler, çocukların sağlıklı bir şekilde büyümelerini ve gelişmelerini sağlamak amacıyla belirlenmiştir.

Eğitimde Etkin Katılım: Eğitimde çocuğun ve ailenin etkin katılımı esastır.
Bireysel Gereksinimlere Uyum: Çocuğa verilen eğitim, onun gereksinimlerine uygun olmalıdır.
Demokratik Eğitim Ortamları: Çocukların gereksinimlerini karşılamak amacıyla demokratik eğitim anlayışına uygun ortamlar hazırlanmalıdır.
İlgi ve Gereksinimlere Dayalı Etkinlikler: Etkinlikler düzenlenirken çocukların ilgi ve gereksinimleri, okulun ve çevrenin olanakları göz önünde bulundurulmalıdır.
Dil Gelişimine Önem Verme: Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gereken önem verilmelidir.
Deneyime Dayalı Öğrenme: Eğitim, çocuğun bildiklerinden başlamalı ve deneyerek öğrenmesine olanak tanınmalıdır.
Oyun Temelli Öğrenme: Oyun, çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir.
Öz Saygı ve Güven Geliştirme: Eğitimde çocuğun kendine saygı ve güven duyması sağlanmalı, öz denetim kazandırılmalıdır.
İletişimde Saygı: Çocukla iletişimde, kişiliğini zedeleyici şekilde davranılmamalı, baskı ve kısıtlamalara yer verilmemelidir.
Sosyal ve Duygusal Becerilerin Geliştirilmesi: Çocukların sevgi, saygı, iş birliği, sorumluluk, hoşgörü, yardımlaşma, dayanışma ve paylaşma davranışları geliştirilmelidir.
Bağımsızlık ve Duygu Farkındalığı: Çocukların bağımsız davranışlar geliştirmesi desteklenmeli, duygularını fark etmeleri teşvik edilmelidir.
Yaratıcılık ve Eleştirel Düşünme: Çocukların hayal güçleri, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerileri, iletişim kurma ve duygularını anlatabilme davranışları geliştirilmelidir.
Sürekli Değerlendirme: Okul öncesi eğitimde çocuğun gelişimi ve programlar düzenli olarak değerlendirilmelidir.
Aile ve Çevre Dikkate Alınması: Programlar hazırlanırken ailelerin ve içinde bulunulan çevrenin özellikleri dikkate alınmalıdır.
Aile Katılımı: Eğitime ailenin etkin katılımı sağlanmalıdır.

Dünyada Erken Çocukluk Eğitiminin Gelişimi

Dünyada erken çocukluk eğitimi, çocuk gelişimiyle ilgili ilk çalışmaların ortaya çıkmasıyla şekillenmiştir. Orta çağ Avrupa'sında, beş yaşından küçük çocukların sağlığına yönelik bakımın ebelere bırakılması gibi yaklaşımlar benimsenmiştir. Ancak, 18. yüzyılda tıp doktoru James Cadogon, küçük çocukların bakımsızlık nedeniyle ölümüne dikkat çekmiş ve çocuk bakımı konusunda annelere yönelik bilgiler sunmuştur.

Endüstri devrimiyle birlikte ortaya çıkan çocuk işçiliği sorununu inceleyen sosyal reformcular, çocukların maden ocaklarında çalıştırılmasına karşı çıkan kanunların çıkmasını sağlamışlardır. Jean Pestalozzi'nin 1774'teki çocuk gelişimiyle ilgili bilimsel kaydı ve Alman Friedrich Wilhelm Froebel'in 1840'ta açtığı ilk anaokulu olan "Kindergarten" erken çocukluk eğitimi konusunda önemli adımlardır. Froebel, öğretici oyunları çocukların yeteneklerini geliştirmek için kullanılması gereken önemli araçlar olarak görmüş ve bu konuda öncü olmuştur.

Türkiye’de Erken Çocukluk Eğitiminin Gelişimi

Türkiye'de erken çocukluk eğitimi, Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemler olarak iki grupta incelenmektedir.

Cumhuriyet Öncesi Dönem

Türkiye'de küçük yaştaki çocukların eğitimine dair tarihçe 15. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Osmanlı döneminde, vakıflar aracılığıyla kurulan "Sıbyan Okulları" erken çocukluk eğitimi kurumlarının ilk örnekleri olarak kabul edilebilir. Ancak, bu okullar genellikle azınlıklar ve yabancılar için açılmıştır. Meşrutiyet dönemi ile birlikte, özel ve resmi anaokulları açılmış, ancak öğretmen yetiştirme ve uygulanan eğitim yöntemleri konusunda zorluklar yaşanmıştır. 1913-1917 arasında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde resmi anaokulları açılmış, ancak bu okulların sayısının artırılması ve öğretmen yetiştirilmesi konusunda zorluklar yaşanmıştır.

Cumhuriyet Sonrası Dönem

Cumhuriyet dönemi ile birlikte, 38 ilde 80 anaokulu bulunmaktaydı, ancak bu okulların ve öğrencilerin sayısı sınırlıydı. Harf inkılâbının yapılması ve okuryazarlık oranını artırma çabaları nedeniyle, anaokulu ve anasınıflarına ayrılan ödenekler ilköğretime yönlendirilmiştir. Bu durum, çevresel olanaklarla çalışan okulların kapanmasına yol açmıştır. 1960'tan sonra erken çocukluk eğitimi alanında kurumsal eğitim adımları atılmış, 1961'de İlköğretim ve Eğitim Kanunu'nda erken çocukluk eğitimi ile ilgili maddeler yer almıştır. 1962'de yayımlanan "Anaokulları ve Sınıfları Yönetmeliği" ile resmi ve özel anaokulları yaygınlaşmış ve öğrenci sayılarında artış görülmüştür.

Ancak, günümüzde Türkiye'de erken çocukluk eğitimi hala yeterli düzeyde değildir. Gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında, erken çocukluk eğitimine daha fazla önem verilmesi ve daha erken yaşlarda başlaması gerektiği görülmektedir.