Kardeş Kıskançlığı

Evimize yeni bir misafir geliyor, peki oğlunuz ya da kızınız abi-abla olmaya ne kadar hazır?

Kardeşi ile nasıl bir ilişkisi olacak?

Bunlar anne-babaların zihinlerini ciddi derecede kurcalayan sorulardan bazılarıdır. Aileye yeni bir üyenin katılması, anne-baba için hem bir heyecan hem de kaygı unsurudur. Çünkü ailenin bu yeni üyesi ile ev içerisindeki görevlerde çeşitli değişiklikler yaşanacak, bu değişikliklere uyum sağlarken bazı zorluklarla baş etmek zorunda kalınacaktır.

Büyük Kardeş için Zorlu Bir Süreç

Özellikle abi-abla rolünü öğrenecek olan çocuğunuz için bu durum çok kolay olmayacaktır. Çocuğunuzun yaşı kaç olursa olsun var olan sevginizin paylaşılacak olması, bebek doğduktan sonra çeşitli sebeplerden dolayı “kardeşini kıskanmasına” sebep olabilir. Bu doğal bir süreçtir. Evinizin tek prens ya da prensesi tahtını paylaşmak zorunda kalacaktır. Bu durumda anne-babalar kendilerini suçlu hissetmekten kendilerini alamayabilirler. Yaşamımız her zaman bizim istediğimiz şekilde devam etmeyecektir. Bazı iniş çıkışlarla baş etmek bizim yaşamda güçlenmemizi sağlayacaktır. Kardeş doğumu ile evdeki yeni rolüne, değişen ev haline uyum sağlayan çocuğunuzun da bu durumdan güçlenerek, farklı deneyimler kazanarak çıkacağını unutmamak gerekir. Ancak bu deneyimlerin olumlu olması sizin alacağınız bazı tedbirlerle daha kolay olabilir.

Kardeş Kıskançlığı Nasıl Önlenir?

Abi ya da ablanın kardeş kıskançlığı yaşamaması için daha kardeş doğmadan bazı önlemler almak gerekebilir. Aşağıda bunlardan bazılarına değinilecektir.

• Kardeşinin olacağını nasıl ve ne zaman söylemek gerekir?

Kardeş doğmadan önceki dönem kardeş kıskançlığının sıkıntılı geçmemesi için önemli bir dönemdir. Bu dönemde kardeşi olacağını çocuğunuza söylerken çocuğunuzun anlayabileceği, uygun bir dil kullanmak mümkün oldukça somut olumlu örnekler sunmak (Ali’nin kardeşi gibi bir kardeşin olacak demek) çocuğunuzun anlamasını kolaylaştıracaktır. Çocuğunuza kardeşi olacağını hamileliğin riskli olduğu ilk 3 aydan sonra söylemek doğru bir yaklaşım olacaktır. Ancak çocuğunuz bir şekilde hamilelik ile ilgili duyumlar aldıysa bu durumu erken de olsa, anne-baba olarak ona açıklamanız gereklidir. Çünkü çocuklar bunu öğrendikten sonra pek çok farklı soru zihinlerinde üretir. Buna engel olmak, kaygılarını azaltmak için sizin yapacağınız açıklamalar onun için çok önem taşımaktadır. Eğer çocuğunuzun bu duruma duygusal olarak alışmasının zor olacağını düşünüyorsanız mutlaka bir uzman desteği almanız önerilmektedir.

Hamile olduğunuzun çocuğunuzla paylaştığınızda çocuğunuzun “Çocuk nasıl dünyaya gelir? Nasıl olur?” gibi sorular soracağından hazırlıklı olmanız, mümkünse bu durumu yaşına uygun olarak anlatan kitaplar okuyarak, bilgi sahibi olmasını sağlamanız merakını giderecektir.

• Kardeş doğduğunda evde olarak değişikliklere, çocuğunuzu önceden nasıl hazırlamanız gereklidir?

Çocuğunuzun kardeşe uyumunu kolaylaştırmak için bebek dünyaya geldikten sonra evinizde nelerin değişeceği ile ilgili plan yapmanız gereklidir. Böylece adım adım evinizi ve aile üyelerini buna hazırlamak için fırsatınız olacaktır. Mesela çocuğunuz hala sizinle yatıyorsa bebek doğduğunda bunu devam ettirmeniz zor olacaktır. Bu sebeple bebek doğmadan bir süre önce çocuğunuzu odasında uyumaya alıştırmaya başlamanız, eğer bunu başaramıyorsanız bir pedagog desteği almanız gerekecektir. Ya da çocuğunuzun kreş yaşı gelmesine rağmen hala kreşe göndermeye başlamadıysanız, ama bebeğiniz doğduğunda onunla ilgileneceğiniz zaman dilimi azalacağı için göndermek zorunda kalacaksanız, çocuğunuzu bebek doğmadan yaklaşık 6 ay önce kreşe başlatmanız kendini kötü hissetmesini engelleyecektir. Eğer bebek doğduktan sonra bunu yaparsanız hem yeni bir ortama girmekten dolayı çocuğunuzun kaygısı artacak hem de “evde kardeş doğduktan sonra istenmediğini” düşünmeye başlayacaktır.

Nasıl Önlem Alınmalı?

Kardeş doğduktan sonra kardeşi olan çocuğun psikolojisinde bazı değişiklikler olacağını neden anne-baba olarak kabul etmek gerekir. Yukarıda bahsettiğimiz önlemler alınsa da kardeş kıskançlığı olmasını engelleyeceğiniz bir duygu değildir. Ayrıca çocuğunuzun kardeşini kıskanması onun kardeşini sevmediği anlamına da gelmemektedir. Bu anne-baba sevgisinin paylaşılamamasından kaynaklanmaktadır. Kardeş doğduktan sonra pek çok anne baba ve çevredeki kişiler sadece yeni doğan bebek ile ilgilenmektedir. Böyle bir ortamda çocuğunuz, kendisine gösterilen ilginin azalmasından dolayı kendini kötü hissetmekte ve bu durumdan bilinçsizce kardeşini sorumlu tutmaktadır. Oysaki siz anne baba olarak kardeş doğduktan sonra ilgiyi aynı düzeyde tutmaya gayret göstermelisiniz. Bazı anne babalar çocuğunun zor bir süreç geçirdiğini düşünerek tam tersi aşırı bir ilgi göstermeyi tercih etmektedir. Bu durum çocuğun şımarmasına sebep olacağı için sakıncalı bir davranış olacaktır. İlgini ne az ne de fazla olması gerekmemektedir, ilgideki yeterli ilginin devam ettirilmesi önem taşımaktadır.

Anne-baba Olarak Görev Paylaşımında Dikkatli Olun

Yeni doğan bebeğin anneye daha fazla ihtiyacı olacağından dolayı büyük çocuk ile ilgilenmede anne-baba görev paylaşımında bulunmalıdır. Ancak anne tamamen elini eteğini büyük çocuktan tabiî ki çekmemelidir. Bebeğin uyuduğu zamanlarda mutlaka yalnız olarak onunla oynamalı, sevgisinin devam ettiğini ona davranışları ile göstermelidir.

Büyük Kardeş Bebek Bakımına Yardımcı Olmalı

Yeni doğan bebek ile ilgili görevler vermek faydalı bir yöntemdir. Bu şekilde bebek ile abi-abla ilişkisi kurulması, çocuğun rolünü benimsemesine destek olunmuş olur. Tabi burada yaşına uygun görevler vermek, ve görevini yaptıktan sonra mutlaka çocuğunuzu takdir etmek gereklidir.

Fazla Kıskanıyorsa Mutlaka Uzmandan Yardım Alın

Eğer kardeş kıskançlığı çok yüksekse o zaman mutlaka bir uzman desteği almak gereklidir. Çocuğunuzun ciddi bir kardeş kıskançlığı belirtileri;

• Çocuğunuzda uzun bir süredir mutsuzluk görüyorsanız
• Eskiden davrandığından farklı davranışlar sergiliyor, eskiden severek yaptığı şeylerde isteksiz davranıyorsa
• Alt ıslatma, tırnak yeme, uyku ve yeme bozuklukları, aşırı öfke hali  gibi
• Okulda arkadaşlarına zarar verme, evde oyuncaklarına ve eşyalarına zarar verme
• Korkularda artış gibi farklı davranışlar gözlemlemeye başladıysanız mutlaka bir uzman desteği almayı ihmal etmemelisiniz.

Bu destekte “oyun terapisi” uygun bir yaklaşım olacaktır.