Çocuklarda Kaygı
"Kaygı nedir?" sorusunun cevabı, "Objesi olmayan bir tehlike karşısında yaşanan tedirginlik duygusu ve heyecansal bir tepkidir." şeklindedir. Aynı zamanda kaygı, bir koruma mekanizması olarak hayatta kalmamıza olanak sağlar. Çocuklarda da çeşitli etmenler kaygı oluşmasına sebep olmaktadır. İlk kez deneyimlenen durumlara ilişkin kaygı, gelişimin her basamağında normal kabul edilmektedir. Normal düzeyde kaygı, genellikle hafif şiddette, geçici olan ve günlük rutinleri bozmayacak niteliktedir. Çocuklarda kaygı ile ilgili bilmeniz gerekenleri Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç sizler için derledi.
Çocukta Kaygı Artışının Nedenleri Nelerdir?
Çocuklar kaygı hissettiklerinde duygularını tam olarak nasıl ifade etmeleri gerektiğini bilemediğinden farklı şekilde yansıtabilirler. Alt ıslatma, parmak emme, tırnak yeme, ayrılık kaygısı, ağlama krizleri, öfke nöbetleri, tek başına uyuyamama, gelişimsel korkularında artış, iştah sorunları, fiziksel şikâyetler, zevk aldıkları aktivitelerden uzaklaşma gibi tepkileri akut dönemde olağandır.
Çocuklarda kaygı artışının ise bazı nedenleri vardır. Bunlar;.
- Yanlış anne-baba tutumları (Aşırı otoriter ve korumacı anne-baba tutumları)
- Ebeveynlerin kaygılı olması
- Çocuğun yaşı, cinsiyeti ve kardeş sayısı
- Genetik faktörler
- Çocuğun mizaç olarak kaygıya yatkın olması
- Yaşanılan travmatik olaylar
- Yaşamsal değişimler
- Tuvalet eğitimi ve cinsel bölgesini keşfettiği dönemlerde verilen aşırı tepkiler
Kaygı Düzeyinde Artışın Belirtileri Nelerdir?
- Ebeveynlere bağımlılık
- Huzursuz ve gergin olma hali
- Öfke nöbetleri
- Uyku, beslenme ve tuvalet alışkanlığı düzenlerinin bozulması
- Sosyalleşme durumunda azalma
- Beklenen gelişim düzeyinde gerileme davranışları görülmesi
- Tırnak yeme ve parmak emme
- Dikkat azalması
- Bedensel tepkiler
- Etkinliklerden kaçınma
Çocuğunuza Kaygısını Azaltmada Yardımcı Olmak İçin 9 Adım
1. Adım: Çocuğunuzu iyi gözlemleyin ve kaygılarına yönelik yaşına uygun basit sorular sorun.
2. Adım: Çocuğunuzu dinleyerek size sorular sormasına izin verin. Sorularına, doğru kaynaklardan öğrendiğiniz bilgileri dikkate alarak içten ve kısa cevaplar vermeye çalışın.
3. Adım: Kontrolün, sizin elinizde olduğunu belirterek güvende hissetmesini sağlayın. Her zamankinden daha fazla fiziksel teması artırarak yakınlık, ilgi ve şefkat gösterin. Ama aşırı koruyucu olmayın.
4. Adım: Zorlu zamanlarda, çocuğunuzun yaşadığı kaygı, korku ya da üzüntü gibi duygularının normal olduğunu anlatın. Duygularını, anladığınızı ve saygı duyduğunuzu hissettirin. Kendi kaygı ve korkularınızı, çocuğunuza yansıtmayın. Ona doğru şekilde örnek olun.
5. Adım: Kaygılarını ifade etmesi konusunda destek olun. Kaygılarını ortaya çıkarmak için kaygı karakteri oluşturun. Örneğin; “Kaygılı Tavşan” olabilir. Çocuğunuz kaygılı hissettiğinde ne yapması gerektiğine dair, oluşturduğunuz karaktere önerilerde bulunsun.
6. Adım Kaygısı ile ilgili resim çizmesini isteyin. Çizdiği resmi birlikte komik hale getirin. Sonrasında yırtıp çöpe atın ve yok olduğunu söyleyin.
7. Adım: Ailece birlikte vakit geçirmeye özen gösterin. Oyun oynayın, resim çizin, yemek yapın, şarkı söyleyin, dans edin, spor yapın, film izleyin, hikâyeler okuyun ve sohbet edin.
8. Adım: Rutinlerinizi koruyarak yemek, uyku, oyun ve aktivite saatlerinin değişmemesine özen gösterin. Öngörebildiği rutinler, çocuğunuzun güvende ve kontrol altında olduğunu hissetmesine sebep olacaktır.
9. Adım: Ev işlerine yardım ve kişisel bakımları konusunda yaşına uygun sorumluluk almasını sağlayın.
Ebeveynler olarak çocuğunuzun yaşına uygun gelişimsel özelliklerini, kaygı düzeyinin temel bileşenlerini bilin ve iyi bir gözlemci olun. Eğer çocuğunuzun gelişim dönemine uygun olmayan kaygıları varsa, günlük işlevselliği bozuyorsa ve yaşam kalitesini düşürüp gelişimini olumsuz yönde etkiliyorsa gereken uzman desteği almayı unutmayın.
Aynı zamanda çocuğunuza baş etme becerilerini öğretmeniz ve duygularını sizinle paylaşabileceğine yönelik güven vermeniz, olumsuz durumlar olduğunda kontrol altına alabilmenizi kolaylaştıracaktır.
Bu makale Mazeret Yok Anaokulu Uzman Psikoloğu Hilal Akmeriç tarafından yazılmıştır.
