Japonya Eğitim Sistemi

Eğitim, kuşkusuz tüm dünyadaki insanlar için gelişmenin temel direğidir. Bu bağlamda her ülkenin, kendine özgü, kültürlerinden beslenen bir eğitim sistemi bulunmaktadır. Japonya eğitim sisteminde ise; altı yıl ilkokul, üç yıl ortaokul, üç yılda lise eğitimi verilmektedir. Zorunlu eğitim 9 yıl sürerken, öğrencilerin % 98'i zorunlu olmamasına rağmen lise eğitimini tamamlamaktadır. Küçük yaşlardan itibaren ahlak ve etik kavramlarını sıkça duyan Japon çocuklara öncelikle karakter ve davranış eğitimi verilir. Peki PISA sonuçlarına bakıldığına her geçen sene daha başarılı sonuçlar alan Japonya'da nasıl bir eğitim sistemi uygulanıyor? Japon eğitim sistemi hangi özellikleri ile ön plana çıkıyor? Japonya eğitim sistemine dair tüm detaylara bu makale üzerinden ulaşabilirsiniz.

Japonya Eğitim Sistemi

Japonya'da 3 yaşındaki çocukların %80'i 4 yaşındaki çocukların ise %95'i okul öncesi eğitim kurumlarına gitmektedir. Aileler bu dönemde özel veya devlet kurumlarını tercih edebilmektedir. Devlet okullarını tercih eden velilerin okula vereceği ücret ise aldıkları maaş üzerinden belirlenmektedir.

Japon eğitim sistemi 12 yıldan oluşmaktadır ve bunun ilkokuldan(6 yıl) ortaokula(3 yıl) kadar olan ilk 9 yılı zorunludur ve ücretli değildir. Zorunlu eğitimden sonraki 3 yıl ise lise eğitimi içindir.

Japonya'da zorunlu eğitim altı yaşında başlamaktadır ve ortaokulun sonunda on beş yaşında sona ermektedir. Japonya eğitim standartlarında oldukça iyi bir performans sergilemektedir ve genel olarak Japon eğitim sistemi beş devreye ayrılmıştır:

• Gündüz Bakım Evi(Hoikuen 保育園): İsteğe bağlı, 0-5 yaş arası
• Anaokulu(Youchien 幼稚園): İsteğe bağlı, 3-5 yaş arası
• İlkokul(Shōgakkō 小学校): Zorunlu, 6-12 yaş arası
• Ortaokul(Chūgakkō 中学校): Zorunlu, 12-15 yaş arası
• Lise(Kōkō 高校): İsteğe bağlı, 15-18 yaş arası

Japon çocuklar ilkokula 6. yaşlarından sonra gelen Nisan ayının birinci gününe başlamaktadırlar. Klasik bir devlet okulunda sınıflar 40 kişilik öğrencilerden oluşmaktadır. İlkokul seviyesine geçen öğrenciler 6 senelik bu eğitim sürecinin ilk 3 senesinde aileleri ve çocukları strese sokacak sınavlarla karşılaşmamaktadırlar. Bu 3 sene içerisinde çocuklara karakter ve kişilik eğitimi verilmekte, doğaya ve hayvanlara saygı duyması gerektiği öğretilmekte ve iyi insan olmanın önemi üzerinde durulmaktadır. ilkokul 3. sınıftan sonra ise; Japonca, matematik, sosyal bilgiler, bilim, el sanatları, beden eğitimi ve ev ekonomisi gibi derslerle çocuklar gelişimlerini sürdürmeye devam etmektedir. Teknolojik altyapıları sağlam olan Japon okulları her geçen sene kendilerini güncellemekte eğitim süreçlerinin daha verimli ilerlemesi için internet aktif olarak derslerde kullanılmaktadır.

Japon ilkokullarında öğrenciler küçük takımlara ayrılarak eğitim almaktadırlar. Bu takımlar eğitimlerinin pir parçası olarak; haftada iki gün sınıflarını temizlemekte, bahçelerinde peyzaj çalışmaları yapmaktadırlar. Hep bir arada olan ilkokul öğrencileri yemeklerini öğretmenleriyle beraber yemekte, yemekler ise devlet tarafından finanse edilen "Okul Öğle Yemeği Merkezi" tarafından temin edilmektedir. Bu yemekler zengin besin değerleri sayesinde öğrenciler tarafından sevilmektedir.

Öğrenciler matematik derslerinde haftada ortalama 235 dakika geçirirler (diğer ülkelerde ortalama 218'dir), ancak dil ve fen derslerinde daha az zaman harcarlar, sırasıyla haftada 205 ve 165 dakikadır (diğer ülkelerde haftada ortalama 215 ve 200 dakikadır).

Öğrenciler liseden mezun olduktan sonra yüksek öğrenim için üniversite(Daigaku 大学) veya meslek okulu(Senmongakkō 専門学校) tercih edebilmektedir.

Japon eğitim felsefesine göre, Japon halkının ömür boyu eğitim alması gerekmektedir. Bu eğitim, hem resmi hem de özel kuruluşlar tarafından sunulmalıdır. Halk evleri, gençlik merkezleri, çocuklar için tabiat merkezleri, müzeler, kütüphaneler, beden eğitimi ve eğlence merkezleri gibi kuruluşlar, geniş kapsamlı eğitim faaliyetlerini düzenleyen önemli mecralardır. Bu kuruluşlar arasında halk evleri, özel bir konuma sahiptir. Belediyelerin çoğunda bulunan halk evleri, bireylerin kültür düzeylerini artırmaya yönelik çeşitli eğitim faaliyetlerini düzenleyerek bu hedefe hizmet etmektedir.

Japonya'daki devlet okullarını pazartesiden cumaya kadar eğitim vermektedir. Bazı okullarda ise cumartesi günleri de eğitime devam edilmektedir. Ortaokul ve liselerde her gün 6 ders olmaktadır. Dersler 50 dakika sürmekte ve derslerden sonra da sportif aktiviteler ve etkinlik çalışmaları başlamaktadır. Japonya'daki okulların % 90'ında jimnastik salonu, %70'ine ise yüzme havuzu yer almaktadır. Devlet eğitim kurumlarında okula ait bir üniforma bulunmazken ortaokula geçildiğinde her okulun kendine özgü bir okul kıyafeti bulunmaktadır.

İlginizi çektiyse Çin Eğitim Sistemi veya Kanada Eğitim Sistemini inceleyebilirsiniz.

Japonya Eğitim Sisteminde Kulüp Aktivitelerinin Önemi

Öğrenci kulüpleri Japonya'nın okul eğitiminin karakteristik bir parçasıdır. Hemen hemen tüm ortaokul öğrenciler bir kulüp üyesidir ve o kulüpte aktif rol almaktadır. Öğretmenlerin rehberliğinde, spor, kültürel faaliyetler, sosyal aktiviteler ve aynı ilgi alanlarına sahip öğrenciler, derslerden sonra ve tatil günlerinde gönüllü olarak bir araya gelirler. Japon geleneksel spor ve kültürü etrafında dönen judo, kendo (Japon kılıç ustası), sado (Japon çay töreni), kado (Japon çiçek aranjmanı), shodo (Japon kaligrafi), vb. gibi çok sayıda öğrenci kulübü bulunmaktadır. Öğrenciler arasındaki dostluk bağını güçlendirmek okullar arası dostluk maçları düzenlenmektedir.

Bu yazı ilginizi çekebilir; Singapur Eğitim Sistemi

Japonya'daki Okullarda Akademik Takvim

Japonya'da eğitim dönemi nisan ayına başlayıp bir sonraki sene mart ayında son bulmaktadır. Okullar üç ayrı dönemde eğitim vermektedir. İlk dönem nisan - ağustos, ikinci dönem eylül - aralık, üçüncü dönem ise ocak - mart ayları arasındadır. Birinci dönemin bitiminde 40 günlük bir yaz tatili başlamaktadır. ikinci dönemin bitimde 15 günlük bir kış tatili verilmektedir. Üçüncü dönemden sonraki tatil ise martın ortasında başlayıp nisanın başında bitmekte ve daha sonra yeni bir eğitim dönemine başlanmaktadır.

Japonya Eğitim Müfredatı

Japonya'daki öğrenciler, dünyanın dört bir yanındaki öğrencilerin aldıklarına benzer tüm temel dersleri almaktadır. Bu temel dersler matematik, fen, Japonca, beden eğitimi, ev ekonomisi ve İngilizcedir. Okulun ilk üç yılında öğrenciler sınavlara girmez. Bu nedenle, eğitimin temel odak noktası görgü kurallarını yerleştirmek ve karakter geliştirmektir. Öğrencilere birbirlerine saygı duymaları, cömert olmaları ve doğaya karşı nazik olmaları öğretilmektedir.

Dördüncü sınıfa geçtiklerinde müfredat daha akademik odaklı hale gelmektedir. Japon eğitimi her şeyden önce eşitliği vurgulamaktadır. Batı'daki birçok okul, öğrencilerine üstünlük sağlamak için en son teknolojiyi hızla benimserken, Japonya'daki çoğu Ulusal ve Devlet okulu çok düşük teknolojiye sahiptir.

Japonya'daki ulusal okullarda ve devlet okullarında temel bilgi teknolojisi dersleri verilmektedir, ancak öğrencilerin sınıfta elektronik cihaz kullanmalarına genellikle izin verilmemektedir. Bunun nedeni, gelir düzeyine bakılmaksızın tüm öğrenciler arasında eşitliği sağlamaktır.

Japonya'da öğrenciler test puanlarına veya performanslarına bakılmaksızın her zaman bir üst sınıfa geçerler. Japonya'da öğrenciler sınavlarda başarısız olsalar veya sınıf atlasalar bile yıl sonunda mezuniyet törenine katılabilmektedir.

Japonya’da Okul Hayatı

Japonya'daki okullarda temizlik personeli bulunmaz. Öğrenciler okul gününün sonunda okulu temizlemek için 10-15 dakika harcamaktadır. Benzer şekilde, herhangi bir tatilden hemen önce 30 dakika ile bir saat arasında temizlik yapmaktadırlar.

Okul kulübü etkinlikleri(bukatsu 部活) Japonya'da oldukça önemlidir. Öğrencilerin arkadaşlık kurmaları ve öz disiplin öğrenmeleri için bir fırsattır. Öğrenciler ilk yıllarının başında katılacakları bir kulüp seçmektedir ve bu kulüpler nadiren değişmektedir. Kulüp faaliyetleri tüm yıl boyunca gerçekleşmektedir.

Okul kulüplerinin yanı sıra, öğrenciler yıl boyunca spor günleri, okul maratonları, geziler ve okul festivalleri gibi başka etkinliklere de katılmaktadır.

Her okulun sunduğu etkinlikler farklıdır, ancak çoğu okulun bir okul festivali olmaktadır. Bu, öğrencilerin birlikte çalışmaları ve yeteneklerini ailelerine ve bölgedeki arkadaşlarına göstermeleri için bir fırsattır. Genellikle yılın en büyük etkinliğidir ve öğrenciler büyük güne hazırlanmak için aylar harcamaktadır.

Japonya’da Özel Eğitim

Fiziksel ve zihinsel engelli öğrenciler "Özel İhtiyaç Eğitimi" alabilmektedir. Buna “Tokubetsushienkyouiku”(特別支援教育) adı verilmektedir ve öğrencilerin kendilerine güvenmelerini ve iletişim becerilerini geliştirmelerini desteklemektedir.

Uluslararası Okullar

Uluslararası okullar, Japonya'da yaşayan yabancı nüfusun artması nedeniyle Japonya genelinde daha popüler hale gelmiştir. Japon okulları öncelikle Japonca eğitim verirken, uluslararası okullar İngilizce eğitim vermektedir. Bu okullar büyük ölçüde gurbetçilerin ve iki kültürlü ailelerin çocukları içindir; ancak, Japonya vatandaşları da isterlerse katılabilmektedir. Bununla birlikte, Uluslararası okullar Japon devlet okullarından çok daha pahalıdır.

Japonya genelinde çok sayıda uluslararası okul vardır, ancak her okul Eğitim Bakanlığı tarafından akredite edilmemiştir. Bazı okulların Batı standartlarına uygun akreditasyonları da bulunmamaktadır. Yabancı çocukların Japonya'da okula kaydolmaları zorunlu değildir, ancak ilkokul ve ortaokula ücretsiz olarak devam edebilmektedir.

Okul Sınavları

Sınavlar(shiken 試験) Japon eğitim sisteminin ciddi bir parçasıdır. Bu sınavlar sadece bir öğrencinin genel olarak materyali öğrenmesini ölçmekle kalmamakta, aynı zamanda ilkokuldan başlayarak hangi okullara gidebileceklerini de ölçmektedir.

Ortaokul, lise ve üniversiteye gitmek isteyen öğrencilerin bu okullara girebilmek için giriş sınavlarına girmeleri gerekmektedir. Ve elbette, en iyi okullar en yüksek test puanlarını gerektirmektedir. Bazı üniversiteler bu sınava ek kendi değerlendirme sınavını da yapmaktadır.

Japonya'da üniversite giriş sınavları oldukça zorlu olabilmektedir. Her yıl, Japonya genelinde yaklaşık yarım milyon öğrenci şubat ayında üniversite giriş sınavlarına girmek için kayıt yaptırmaktadır.

Liseyi bitirdikten sonra, bir sonraki eğitim seviyesi için istedikleri akademik kuruma kabul edilmeyen öğrencilere Rōnin(浪人) denmektedir. Rōnin, ustasız samuraylar için kullanılan eski bir Japon terimidir. Bu tür öğrenciler, bir sonraki akademik yıldaki giriş sınavına hazırlanmak için okul sistemi dışında kendi kendilerine çalışmak zorundadır. Bununla birlikte, Ronin öğrencileri Yobikō(予備校)'ya kabul edilme seçeneğine sahiptir. Yobiko, öğrencileri üniversiteye kabul için hazırlayan özel bir okuldur.

Dershaneler

Birçok Japon öğrenci akademik rekabette geri kalmamak için dershaneye (juku 塾) gitmektedir. Dershaneler, öğrencilerin notlarını yükseltmelerine veya giriş sınavlarını geçmelerine yardımcı olan özel okullardır. Bu genişletilmiş programlar okuldan sonra saat 16:00 civarında başlamaktadır ve programa bağlı olarak akşam saatlerine kadar devam edebilmektedir.

Japonya’da Okul Öncesi Eğitim

Japonya'da Okul öncesi eğitim anaokulları(Yochien) ve gündüz bakım evlerinde(Hoikusho) sunulmaktadır. Anaokulları, Eğitim Bakanlığı denetiminde olup, 3-5 yaş arasındaki çocuklara günde 5 saat eğitim sağlamaktadır. Gündüz bakım evleri veya kreşler, Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bağlı olarak faaliyet göstermekte ve annelerin iş hayatını sürdürebilmesi için bebeklikten 5 yaşına kadar olan çocuklara günde 8 saat eğitim sunmaktadır.

Japonya'da çocukların çoğu okul öncesi eğitim almakta almaktadır. Anaokulu zorunlu değildir ancak giderek daha yaygın hale gelmektedir. Okul öncesi düzeyde okullaşma oranı yaklaşık %64'tür. Bu okulların organizasyonu, yerel yönetim birimlerine aittir.

Anaokullarının programında sağlık, sosyal yaşam, dil, müzik, ritim, sanat ve el sanatları gibi çeşitli dersler ve etkinlikler yer almaktadır. Okul öncesi eğitim ücretlidir ve çocukların kapsamlı bir öğrenme deneyimi elde etmelerini sağlamaktadır.

Japonya İlkokul Eğitimi

Japonya’da 72 ayını dolduran çocuklar, kayıtlarını ikamet ettikleri bölgedeki en yakın okula yapmaktadır. Ancak, 72 aya gelmeyen çocuklar için ailelere bir karar yetkisi tanınmış olup, istenirse çocuğun kaydı bir yıl ertelenebilmektedir.

İlkokul düzeyindeki eğitimin amacı, öğrencilere iş birliği ruhu, bölgesel ve ulusal kültür bilinci, uluslararası anlayış, matematik, dil, bilim yetenekleri, müzik, sanat ve edebiyata ilgi kazandırmak ve bu becerileri geliştirmektir. Bu kademede, genellikle 20 öğrenciye bir öğretmen düşmektedir ve okullaşma oranı %99 seviyelerindedir; ayrıca, sınıfta kalma uygulaması bulunmamaktadır. Bu süreç, öğrencilere ileri eğitim aşamalarına hazırlık olarak lise ve üniversite giriş sınavlarına yönelik bir temel oluşturmaktadır. Öğrenciler, gelecekteki akademik başarılarına yönelik hazırlıklarına bu dönemde başlamaktadır.

Japonya Ortaokul Eğitimi

Zorunlu eğitim kapsamında yer alan son aşama, 3 yıl süren ortaokuldur. İlkokulu tamamlayan ve herhangi bir özrü bulunmayan tüm öğrencilerin ortaokula devamı zorunludur. Öğrencilerin hangi ortaokula gidecekleri, coğrafi esaslara göre belirlenen Yerel Eğitim Komisyonu tarafından tespit edilmektedir. Ulusal ve yerel ortaokullar ücretsiz olup, öğrencilerin masrafları devlet tarafından karşılanmaktadır.

Ortaokul eğitiminin amacı, öğrencilere lise öğrenimine devam edebilmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak, zihinsel ve bedensel gelişimlerini desteklemek, Japon gelenek ve göreneklerine bağlı, iyi vatandaşlar ve çevreye saygılı bireyler olmalarını sağlamaktır. Ortaokuldaki okullaşma oranı %99'dur ve sınıfta kalma uygulaması bulunmamaktadır. Genellikle 15 öğrenciye 1 öğretmen düşmektedir.

Ortaokulu tamamlayan ve eğitimlerine devam etmek isteyen öğrenciler, Mart ayında gerçekleşen liselere giriş sınavına katılmaktadır ve performanslarına göre liselere yerleştirilmektedir.

Japonya Lise Eğitimi

İlk ve ortaokulu tamamlayan öğrenciler zorunlu olmayan ise eğitimlerine devam edebilmektedir.

• Akademik Lise: Akademik lisede üç farklı program uygulanmaktadır:
  • Tam Zamanlı: Genellikle 3 yıl sürmektedir.
  • Yarı Zamanlı: Genelde akşam veya yarım gün eğitim verilmektedir. 4 yıl sürmektedir.
  • Mektupla Öğretim: En az 4 yıl sürmektedir. Okuldan uzakta olanlar içindir.
• Mesleki Liseleri: 3 yıllık mesleki eğitim programı uygulayan okullardır. Öğrenciler Teknisyen unvanı ile mezun olmaktadır.
• Teknoloji Kolejleri: Bu tür okullarda 3 yıl ortaöğretim ve 2 yıl da ileri ortaöğretim programı uygulanmaktadır.
• Uzmanlaşmış Mesleki Kolejler: Kısa süreli programlar uygulayan eğitim kurumlarıdır.
• Çok Programlı Okullar: Bu okullar, mesleki ve pratik eğitim sunan kurumlardır. Genellikle 1 yıllık veya en az 680 ders saati süren kurslar düzenlemektedir. Ayrıca, ihtiyaca bağlı olarak üç aydan daha kısa süren kurslar da mevcut olabilmektedir. Bu kurslar arasında terzilik, aşçılık, muhasebe, yazı yazma, otomobil sürüşü ve bilgisayar tamir teknikleri gibi seçenekler bulunmaktadır. Bu kurslara başvurabilmek için ise ortaokulu tamamlamak gerekmektedir.

Genel liseler, yükseköğretime devam edecek gençlerin ihtiyaçlarına uygun programlar sunarken, mesleki liseler öğrencilere gelecekte seçecekleri özel mesleki alan eğitimini sağlamaktadır. Liselerde, kredili bir sistem üzerinde eğitim yapılmaktadır ve mezun olmak için en az 80 kredilik ders almak gerekmektedir. Bu dersler, zorunlu ve seçmeli derslerden oluşmaktadır.

Genel liseden meslek lisesine geçiş, 10. sınıfın sonunda mümkündür. Ancak bu geçiş için önemli olan, 10. sınıfın mesleki ders kredilerini almaktır. Bu kredilerin alınması, öğrencinin 11. sınıfa geçebilmesi için kritiktir. Öğrenciler, bu kredileri yaz döneminde veya akşam liselerinde tamamlayarak geçiş yapabilmektedir. Teknoloji liselerinden genel liseye geçiş, meslek liselerinden daha kolaydır. Çünkü teknoloji sınıflarında genel derslerin kredisi, meslek liselerine göre daha fazladır. Eğer sayısal bir değerlendirme yapılıyorsa, bu kredilerin yanı sıra ek dersler de varsa, bu ek krediler yaz döneminde veya akşam liselerinde alınarak genel liseye geçiş sağlanabilmektedir.

Üniversiteye devam etme hedefi Japonya'da önemli olduğu için, bu yönde yoğun bir çaba sarf edilmektedir. Devlet liseleri sosyal market sistemine göre işlemekte olup, ödenek ve ücretler mevcut öğrenci sayısına göre düzenlenmektedir. Devlet, özel liselere gerekli destekleri sağlayarak eğitim-öğretim kalitesini ve başarı standartlarını sürdürmektedir. Her yıl, basında ve televizyonda liselerin genel bir değerlendirmesi yapılmaktadır. Ortalama olarak, 19 öğrenciye bir öğretmen düşmektedir.

Japonya’da Yükseköğretim

Japonya'da, üç farklı türde yükseköğretim kurumu mevcuttur.

• Üniversiteler: Üniversiteler genellikle hem lisans hem de lisansüstü eğitime odaklanan programlara sahiptir. Çoğunlukla 4 yıl süren lisans programlarına ek olarak, tıp, dişçilik, veterinerlik, ziraat gibi bazı alanlarda eğitim süresi 6 yıl olabilmektedir. Bu kurumların büyük bir kısmı, 2 yıl süren yüksek lisans ve 5 yıl süren doktora programlarına sahiptir. Temel hedefleri, öğrencilere geniş bilgi sağlamanın yanı sıra akademik konularda özel araştırma ortamı oluşturarak, bilgili ve uzman bireylerin yetişmesini sağlamaktır.
• Yüksekokullar: Yüksekokullar genellikle lise mezunlarına yönelik olarak 2 ya da 3 yıllık eğitim programları sunmaktadır. Temel amaçları, öğrencilere teknik alanda bilgi ve beceri kazandırmak ve mezunlarını teknik alanlarda meslek sahibi yapmaktır.
• Teknik Okullar: Teknik Okullar, 1962 yılından beri eğitim-öğretim hizmeti sunmaktadır. Ortaokulu tamamlayan öğrencileri kabul etmekte ve teknisyenlik eğitimi içeren 5 yıllık bir tam eğitim programı uygulamaktadır.